Zaburzenia językowe u dziecka: jak je wykrywać?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 28 września, 2020

Już we wczesnych etapach życia uczymy się podstaw komunikacji. Jednak istnieje wiele kwestii, które mogą wywierać wpływ na ten proces. Wiedza o tym, w jaki sposób jak najszybciej wykrywać zaburzenia językowe u dziecka stanowi klucz do ich leczenia oraz uniknięcia problemów w późniejszym życiu.

Zaburzenia językowe u dziecka mogą objawiać się opóźnieniami lub trudnościami w nauce języka.

Dzieci dotknięte zaburzeniami językowymi mogą mieć problemy z komunikacją z innymi osobami oraz wyrażaniem się w taki sposób, aby zostały zrozumiane. To wiąże się bezpośrednio z zaburzeniami ekspresji mowy.

Z kolei dzieci, które mają trudności ze zrozumieniem tego, co mówią inni, mogą cierpieć na zaburzenia rozumienia mowy.

Język rozwija się w sposób naturalny u niemowląt i młodych dzieci. Proces ten rozpoczyna się od momentu narodzin.

Aby dziecko było w stanie opanować w prawidłowy sposób swój język ojczysty, musi być w stanie słyszeć, rozumieć i zapamiętywać. Poza tym musi również rozwinąć w sobie umiejętność składania fraz i zdań.

Różne zaburzenia językowe u dzieci

Zgodnie ze statystkami średnio 1 na 20 dzieci wykazuje objawy zaburzeń językowych. Kiedy przyczyna trudności nie jest znana, diagnozuje się zaburzenie rozwoju języka (DLD).

Trudności z przetwarzaniem i rozumieniem języka w normalny sposób zaczynają się zazwyczaj pojawiać w okolicy 4. roku życia. Niektóre mieszane zaburzenia językowe mogą być wywoływane przez takie czynniki jak uszkodzenia mózgu.

Zaburzenia językowe mogą pojawiać się również ze względy na opóźnienia rozwojowe lub uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, znane jako afazja.

Gdy pojawia się ten rodzaj zaburzenia, mowa i język nie rozwijają się prawidłowo. Dziecko może nabyć określone umiejętności językowe, ale mieć trudności z innymi.

Objawy zaburzeń językowych

U dziecka, u którego występują zaburzenia językowe, często pojawia się jeden lub więcej z poniższych objawów. Może cechować je duże natężenie, ale równie dobrze mogą być łagodne.

Dzieci z zaburzeniami rozumienia mowy mogą mieć trudności z rozumieniem komunikatów i będzie wykazywało niektóre z następujących objawów:

• Problemy ze zrozumieniem tego, co mówią inni.
• Trudności z wykonywaniem poleceń.
• Problemy z organizacją myśli i zachowania.

Z kolei dzieci z zaburzeniami ekspresji mowy mają często trudność z wyrażaniem tego, o czym myślą lub proszeniem o coś, czego potrzebują.

Oto kilka z typowych objawów:

• Trudności z ułożeniem słów we frazę lub zdanie. Dziecko może używać prostych, krótkich fraz.
• Kolejność słów we frazie może nie być prawidłowa.
• Mają problem ze znalezieniem prawidłowych słów, aby powiedzieć to, co mają na myśli i często pojawiają się u nich tiki werbalne.
• Ich zasób słownictwa znajduje się na poziomie niższym od oczekiwanego dla danej grupy wiekowej.
• Używają ciągle określonych fraz.
• Używają niewłaściwego czasu lub formy słów.

Rodzaje zaburzeń mowy i języka

Istnieje wiele rodzajów zaburzeń językowych, które pojawiają się u dzieci. Wiele z nich można dość łatwo wykryć.

• Dziecięce jąkanie się: Dziecięce jąkanie się to problem, który można zdiagnozować i zacząć leczyć już we wczesnych latach życia. To zmiana rytmu i płynności mowy, charakteryzowana powtarzaniem sylab, słów lub fraz.
• Opóźnienia w rozwoju języka: Diagnoza ewentualnych opóźnień w akwizycji języka zostanie postawiona przez specjalistę. Wczesna diagnoza i interwencja umożliwia uniknięcie wszelkich trwałych skutków.
• Opóźnienia w rozwoju mowy: Można ją zaobserwować zarówno w ekspresji, jak i rozumieniu.
• Niemowlęce zaburzenia artykulacji mowy: Diagnozuje się je, gdy dziecko nie jest w stanie w prawidłowy sposób wymawiać dźwięków ze względu na zmiany strukturalne organów, których używamy do mówienia.
• Dziecięca afonia: Jeden z powszechnych problemów występujących u dzieci i młodych osób to nieumiejętność wymówienia niektórych dźwięków. Takie problemy mogą być wywoływane przez schorzenia lub niewłaściwe wzorce mowy.
• Problemy z wymową: Istnieją niektóre dźwięki, które dziecko uczy się zazwyczaj wymawiać później niż inne. Jednak niektóre dzieci mają trudności zwłaszcza z wypowiadaniem takich dźwięków jak litera “R” (rotacyzm) lub dźwięku “S” (nazywane powszechnie seplenieniem).
• Głuchota niemowlęca: Niektóre dzieci rodzą się z uszkodzeniem zewnętrznego, środkowego lub wewnętrznego ucha lub nerwu słuchowego. To utrudnia słyszenie oraz rozumienie języka mówionego.

Związek między oddychaniem a mową

Oddychanie i mowa są mocno ze sobą związane. Jeśli dziecko wie jak kontrolować swoje oddychanie, będzie mu łatwiej wyrażać swoje myśli w skuteczny sposób.

Złe oddychanie może być związane z zaburzeniami dróg oddechowych, które wywierają również wpływ na mowę. Niektóre zaburzenia, takie jak afonia czy uszkodzenia strun głosowych, mogą być wywołane przez złą technikę oddychania.

Kiedy dziecko oddycha w nieprawidłowy sposób, wdycha mniej powietrza. To sprawia, że jego głos ma mniejszą moc, a maluch ma większe trudności z wypowiedzeniem pełnego zakresu dźwięków.

Trudności językowe u dzieci można zazwyczaj wcześnie wykryć i rozpocząć w odpowiednim momencie leczenie, aby uniknąć wszelkich długotrwałych skutków.

Zwracaj uwagę na moment, w którym Twoje dziecko zaczyna mówić. Jeśli zauważysz cokolwiek nietypowego, porozmawiaj z jego lekarzem na temat najlepszych rozwiązań.