Depresja u matki i jej wpływ na dzieci
Depresja w czasie ciąży i po porodzie jest znacznie częstsza niż chcielibyśmy sądzić. Co więcej, w przypadku ogromnej liczby kobiet taki stan utrzymuje się przez długie lata, co negatywnie wpływa na ich rodzicielstwo. Wiedza o tym, jaki wpływ ma depresja matczyna na dzieci jest zatem pierwszym krokiem do podjęcia odpowiednich działań w tym kierunku.
Wiele objawów depresji z łatwością można pomylić z normalnymi doświadczeniami związanymi z ciążą i porodem. Dlatego też istnieje naprawdę wysokie ryzyko, że wiele kobiet nie uzyska na czas tak potrzebnej im diagnozy i odpowiedniego leczenia. A to tylko pogorszy dotkliwość ich sytuacji.
Jednak konsekwencje, z jakimi wiąże się depresja matczyna dotyczą nie tylko kobiet cierpiących na nią. Depresja dotyka wszystkich wokół, a zwłaszcza dzieci takich kobiet. Biorąc pod uwagę, że wczesne dzieciństwo jest kluczowym momentem w rozwoju każdej osoby, wczesne doświadczenia z tego okresu mogą mieć naprawdę znaczący wpływ na kolejne lata. A nawet na dorosłe życie.
Jak depresja u matki wpływa na dzieci?
Nawet w okresie ciąży dzieci matek chorujących na depresję wykazują wyższe tętno. Co więcej, istnieje większe ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej. Później te dzieci są mniej aktywne i mniej wrażliwe na mimikę twarzy i głosu. Co więcej, mają też wyższy poziom hormonów stresu niż inne niemowlęta.
Jednocześnie dzieci te są bardziej podatne na rozwój zaburzeń nastroju i mają trudności z przystosowaniem się społecznym i edukacyjnym. Jest również prawdopodobne, że depresja u matki wpływa negatywne na poziom inteligencji dzieci oraz jakość ich zdrowia.
I na koniec naukowcy udowodnili niezbicie, że dzieci takich matek są bardziej podatne na depresję w ciągu swojego dorosłego życia.
Jednak nie wszystkie dzieci matek zmagających się z depresją mają tego typu trudności. Oznacza to zatem, że związek między tą chorobą a jej objawami nie jest ani bezpośredni, ani też jednoznaczny. Raczej mówi to nam, że w grę wchodzą też pewne czynniki pośredniczące.
W jaki sposób przejawia się ten konkretny wpływ?
Kiedy matka cierpi na depresję, jej dzieci również odczuwają negatywne konsekwencje tego stanu rzeczy. Pora dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat oraz przeanalizować, jak możesz zmniejszyć ten niepożądany wpływ.
Jakość i poziom więzi między matką a dzieckiem
Nawiązanie więzi między matką a dzieckiem ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego rozwoju i dobrego samopoczucia u naszych pociech. Jednak matkom cierpiącym na depresję trudno jest prawidłowo dostrzec potrzeby swoich dzieci.
W analogiczny sposób mają one trudności z właściwą interpretacją komunikacji. W rezultacie synchronizacja między matką a dzieckiem jest gorsza, co okazuje się być bardzo mylące dla niemowląt.
Ponadto w niektórych przypadkach matki mogą nie zaspokajać podstawowych potrzeb dziecka lub ich reakcje na te potrzeby mogą być niespójne.
Tak czy inaczej, powoduje to pełne niepewności przywiązanie, które prowadzi do negatywnych emocjonalnych konsekwencji dla dziecka. Ale sama depresja uniemożliwia kobietom prawidłowe postrzeganie znaków i sygnałów dawanych przez ich maluchy.
Konflikty w małżeństwie
Kolejnym z najbardziej istotnych obszarów, który ma wpływ na dzieci, są relacje między rodzicami. Gdy jedno z rodziców ma chorobę taką jak depresja, nieuchronnie wpływa to również na relacje z partnerem.
W takich przypadkach pozytywna komunikacja między obiema stronami staje się prawie zerowa. Z kolei argumenty i oskarżenia zaczynają przejmować rolę dominującą. Co więcej, ogólnie rzecz biorąc, obie strony nie praktykują żadnej metody rozwiązywania takich konfliktów, co tylko pogarsza sytuację.
A niestety obserwowanie nieustannych konfliktów między rodzicami znacząco wpływa na funkcjonowanie dziecka w różnych obszarach.
Niewystarczająca stymulacja
I na koniec musimy wspomnieć też o tym, że matki cierpiące na depresję w o wiele mniejszym stopniu angażują się w wychowanie swoich dzieci. Biorąc pod uwagę ich apatię i rozpacz, oferują swoim dzieciom mniej doświadczeń i narzędzi edukacyjnych. Jednocześnie poświęcają mniej czasu stymulacji sensorycznej i intelektualnej.
Co więcej, naukowcy ustalili na tej podstawie model behawioralny, który jest nieodpowiedni dla przyszłości dziecka. Małe dzieci dorastają, obserwując zachowanie matki, w którym dominuje smutek, brak zainteresowania i nieustanne wyczerpanie. Ciągła obecność tego modelu podczas wychowania i rozwoju dziecka będzie w pewnym stopniu wpływać negatywnie na jego osobowość.
Jak zmniejszyć wpływ depresji u matki na dzieci?
Jeśli chcesz uniknąć tej sytuacji, pierwszą rzeczą, którą musimy zrobić, jest zajęcie się depresyjnym stanem matki. Ważne jest bowiem to, aby zwracać baczną uwagę na każdy objaw, zwłaszcza po urodzeniu dziecka. Możesz oczywiście poprosić o pomoc – w rzeczywistości jest to podstawa do udanego wyleczenia.
Ale uzyskanie pomocy od profesjonalisty to tylko część rozwiązania. Możemy również spróbować zminimalizować wpływ depresji u matki, zwracając baczną uwagę na czynniki pośredniczące.
Ważne jest także i to, abyśmy oferowali naszym dzieciom odpowiednią stymulację i prawidłowo reagowali na ich potrzeby. Co więcej, powinniśmy starać się zapewnić im pozytywne środowisko rodzinne, które pomoże zmniejszyć negatywny wpływ depresji na ich wychowanie.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Huber, M. O., Jiménez, M. R., & Largo, A. M. (2015). Depresión materna perinatal y vínculo madre-bebé: consideraciones clínicas. Summa psicológica UST, 12(1), 77-87.
- Cummings, E. M., & Kouros, C. D. (2011). Depresión materna y su relación con el desarrollo y la adaptación de los niños. Enciclopedia sobre el desarrollo de la primera infancia [Encyclopedia on early childhood development]. Montreal: Centre of Excellence for Early Childhood Development. Recuperado el, 6.