Ruch antyszczepionkowy: o co w nim chodzi?

Napisane i zweryfikowane przez pielęgniarka Miriam Barriga Sánchez.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Ruch antyszczepionkowy prowadzi do śmierci wielu osób na całym świecie, której można byłoby bardzo łatwo uniknąć. Dowiedz się więcej o jego założeniach i ogromnemu znaczeniu, jakie mają szczepionki.

Ruch antyszczepionkowy to nic nowego. Istniał nawet jeszcze przed pojawieniem się szczepionek. Jest on niezwykle niebezpieczny, ponieważ naraża na szwank zarówno zdrowie jednostki, jak i całego społeczeństwa.

Co więcej, nie ma żadnych dowodów naukowych świadczących o szkodliwości szczepionek. Dzieci i osoby z osłabionym układem odpornościowym to część populacji, która znajduje się w największym niebezpieczeństwie.

W jaki sposób narodził się ruch antyszczepionkowy?

Ruchy antyszczepionkowe można określić jako grupę ludzi, którzy opowiadają się przeciwko wykonywaniom szczepień. Wierzą, że przyjmowanie szczepionek wiąże się z dużym ryzykiem zdrowotnym lub że ich przyjmowanie niesie ze sobą więcej wad niż zalet.

Negatywne nastawienie wobec szczepionek może wynikać z przekonań religijnych, politycznych, filozoficznych lub sanitarnych.

Pierwsza szczepionka powstała w 1796 r. To właśnie wtedy Edward Jenner, wiejski lekarz z Anglii, opisał możliwość zapobiegania rozprzestrzeniania się ospy. W jaki sposób? Po prostu doprowadzał do kontaktu zdrowych osób z wydzieliną pochodzącą z ran pacjentów chorych na ospę.

Dokładnie w tym momencie pojawili się pierwsi sceptycy, obecni nawet w środowisku medycznym, którzy powątpiewali w działanie szczepionek. Od tego czasu aż po dzień dzisiejszy w wielu krajach dochodziło do wybuchu epidemii chorób, którym można byłoby bez problemu zapobiec. Wszystko to z powodu działań i wpływu antyszczepionkowców.

Jeden z najczęściej cytowanych przez środowisko antyszczepionkowców artykułów został opublikowany w 1998 r. w magazynie The Lancet. Ten artykuł powiązał szczepionkę MMR (przeciwko odrze, śwince i różyczce) z rozwojem autyzmu oraz schorzeń jelit.

Sześć lat później ujawniono, że główny autor artykułu, Andrew Wakefield, miał finansowe konflikty interesów. Popchnęły go one do zmanipulowania wyników badań w taki sposób, aby potwierdzały korzystną dla niego tezę.

Gdy ta wiadomość wyszła na światło dzienne, kilku współautorów artykułu wycofało z niego swoje nazwiska. Niestety było już za późno. Kłamliwy artykuł wywołał panikę i doprowadził do spadku współczynnika wyszczepienia. Z kolei zbyt mała ilość szczepień przełożyła się na ponowne pojawienie się wyżej wymienionych chorób.

Na czym bazuje ruch antyszczepionkowy?

Przeprowadzono wiele badań analizujących dane znajdujące się na stronach internetowych prowadzonych przez antyszczepionkowców. Poniżej przedstawimy niektóre z najczęściej powtarzających się argumentów.

Jak już wskazaliśmy powyżej, istnieje wiele powodów, które sprawiają, że różne grupy sprzeciwiają się powszechnym szczepieniom. Można je podzielić na następujące kategorie:

• Przekonania religijne. Według wielu kultów religijnych szczepionki to niepotrzebna interwencja w ludzki organizm.
• Powody filozoficzne. Osoby wywodzące się z takich grup wierzą, że obowiązkowe szczepienia (które są zgodne z prawem w niektórych krajach) to pogwałcenie praw jednostki.
• Brak skuteczności. Niektórzy uważają, że spadek w ilości zachorowań na choroby, na które są szczepionki, nie jest spowodowany szczepieniami. Twierdzą, że wynika on z poprawy jakości życia w zakresie społeczno-gospodarczym.
• Ryzyko i konsekwencje związane ze szczepionkami. Te argumenty koncentrują się na ewentualnych skutkach ubocznych szczepionek i szczepień. Łączą szczepienia z różnymi chorobami, a zwłaszcza schorzeniami idiopatycznymi (samoistnymi, trudnymi do wytłumaczenia), które zmieniają działanie układu odpornościowego danej osoby.
• Zyski ekonomiczne. W takim przypadku argumenty koncentrują się na korzyściach ekonomicznych czerpanych przez firmy farmaceutyczne, służbę zdrowia i laboratoria. Poza tym wytykają brak transparentności osób i firm biorących udział w łańcuchu szczepień.
• Inne. Antyszczepionkowcy powołują się również na ból wywoływany przez zastrzyki, ewentualne konsekwencje płynące ze stosowania złej techniki podawania szczepionki, itp.

Jakie korzyści zdrowotne wiążą się ze szczepionkami?

Szczepionki to jedno z najważniejszych odkryć w historii medycyny. Nauka udowodniła, że każdego roku chronią miliony osób przed śmiercią.

Jednak mimo tego miliony osób na całym świecie nadal umierają każdego dnia z powodu chorób, na które istnieją szczepionki. Część winy ponosi brak dostępu do szczepionek, ale całkiem sporo śmierci stanowi bezpośredni rezultat działań ruchu antyszczepionkowego.

Oto kilka z najważniejszych cech szczepionek:

• Szczepionki są bezpieczne. To jedne z najbezpieczniejszych produktów medycznych jakie istnieją. Zanim wejdą na rynek muszą przejść bez wiele badań bezpieczeństwa.
• Nie wywołują choroby, którą mają zwalczać. 
• Szczepionki nie wywołują autyzmu (co więcej, choroby, przed którymi chronią, są o wiele groźniejsze dla życia niż sam autyzm).
• Zawsze istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych. Jednak zalety płynące ze stosowania szczepionek zawsze przeważają nad ryzykiem wystąpienia ewentualnych skutków ubocznych.

• Szczepionki są niezwykle skuteczne.
• Chronią przed zapadnięciem na daną chorobę przez długi czas, chociaż w przypadku niektórych trzeba podać kilka dawek.
• Szczepienie jest konieczne, aby ochronić jednostki i całą populację przed występowaniem różnych chorób.
• Ochrona zdrowia dziecka to kwestia etyczna o niezaprzeczalnej wartości moralnej.
• Dowody naukowe pochodzące z niezależnych źródeł przemawiają za używaniem szczepionek.

Inne zalety szczepionek

W dzisiejszych czasach nie istnieją żadne rozwiązania, które są bardziej skuteczne od szczepionek albo mają takie samo działanie jak one. W każdym stanie w USA dzieci, które chcą uczęszczać do szkoły, muszą być zaszczepione. Jednak mimo tego 47 stanów dopuszcza odstępstwa od tej reguły z powodu przekonań religijnych lub filozoficznych.

Poza tym każdy rodzic ma obywatelski i moralny obowiązek chronić swoje dziecko. Takie działanie pozwala stworzyć lepsze społeczeństwo, w którym każdy jest chroniony, a zwłaszcza te osoby, które nie mogą się szczepić z powodów medycznych.

Obecnie wiele osób nie jest świadomych tego, jak duże zagrożenie stanowią niektóre choroby wieku dziecięcego, ponieważ nie doświadczyli ich na własnej skórze. Chociaż poprawa warunków higienicznych bez wątpienia sprawiła, że pojawia się ich coraz mniej, nie sposób zapomnieć o roli, jaką w procesie ich wyniszczenia odegrały szczepionki.

Niestety ruch antyszczepionkowy wystawia na niebezpieczeństwo małe dzieci i inne jednostki o słabszym układzie odpornościowym, zwiększając ryzyko zapadnięcia na choroby, którym można byłoby z łatwością zapobiec.