Czy wiesz, jak wychować dziecko nie mówiąc "nie"?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz Martín.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Dzieci potrzebują ograniczeń, aby nauczyć się radzić sobie z uczuciem frustracji. Jednak zawsze istnieją sposoby na wytycznie granic nie mówiąc “nie”.

Być może uważasz, że wychowywanie dzieci nie mówiąc “nie” jest niemożliwe. Ale to niekoniecznie musi być prawda!

Dzieci potrzebują dyscypliny, a jeśli nie będą jej miały, mogą stać się tyranami. Jednak wykluczenie ze słownika słowa “nie” nie oznacza pozwalania na wszystko ani usuwania granic. Jest to po prostu inne podejście do rodzicielstwa.

Powstrzymywanie niewłaściwych impulsów dzieci i nie zgadzanie się na ich niewłaściwe prośby to coś, co większość z nas robi z automatu. Czasami stanowcze “nie” jest niezbędne. Jednak w wielu innych sytuacjach (a właściwie to w większości z nich) możemy zmienić zachowanie dzieci bez uciekania się do użycia tego słowa.

Dlaczego tak ważne jest, aby wychowywać dziecko nie mówiąc “nie”?

Słowo traci swoje znaczenie

Mamy nawyk mówienia “nie” małym dzieciom w wielu sytuacjach z naszego codziennego życia. W słowie “nie” przekazujemy jasne i bezpośrednie przesłanie, mając nadzieję, że zyskamy bezpośrednią reakcję.

Jednak kiedy nadużywamy tego słowa, staje się ono pozbawione znaczenia. Dzieci przyzwyczajają się do tego, że je słyszą, i przestają na nie reagować.

Nie stanowi już dla nich nowego bodźca. To często jedno ze słów, które słyszą najczęściej w ciągu całego dnia. Z tego powodu zaczynają je ignorować. Warto zarezerwować ten zwrot na określone i nagłe sytuacje, w których naprawdę musimy uzyskać natychmiastową zmianę zachowania.

Jeśli Twoje dziecko ma zachować się w niebezpieczny lub szkodliwy sposób, musisz użyć jasnego i stanowczego “nie”, aby powstrzymać je zanim będzie za późno. Jednak wiele innych scenariuszy nie wymaga natychmiastowego działania i umożliwia wykorzystanie innych technik wychowawczych.

Nauczanie przed tłumieniem

Kolejna kluczowa kwestia, o której należy pamiętać, to fakt, że wychowanie ma na celu nauczenie dziecka samodzielności. Chodzi o to, aby przekazać mu wartości, wiedzę i narzędzia, których będzie potrzebowało, aby samodzielnie się rozwijać. Z tego powodu kluczową część edukacji stanowi wytłumaczenie dziecku sposobu, w jaki działa świat.

Zwykłe “nie” nie daje dziecku informacji na temat tego, co się dzieje. Nie mówi mu dlaczego jego zachowanie jest złe, jakie są jego konsekwencje, ani czego ma się spodziewać.

Jeśli zastosujemy inne rodzaje strategii wychowawczych, możemy podzielić się z dzieckiem wiedzą, która będzie dla niego o wiele bardziej przydatna. Dlaczego chcesz, aby zrobiło daną rzecz? Jakie są negatywne konsekwencje takiego zachowania? Jak inaczej powinno się zachowywać w podobnych sytuacjach?

W ten sposób uda się stworzyć silniejszą i zdrowszą więź między dzieckiem a dorosłym. Na tej podstawie możesz zbudować zaufanie i dać dziecku znać, że jesteś przy nim, aby je prowadzić, a nie tylko po to, aby tłumić jego impulsy.

Kiedy zacznie odczuwać ten szacunek i zaufanie, będzie mu łatwiej współpracować i będzie okazywało mniejszy opór i rzadziej się buntowało.

Jak uczyć dzieci nie mówiąc “nie”?

• Zidentyfikuj zachowania, które wymagają powiedzenia mocnego i stanowczego “nie” oraz takie, które pozwalają wykorzystać inne rodzaje strategii.
• Wyjaśnij wcześniej zasady, które będziesz stosować. Jeśli na przykład jedna z zasad stanowi, że dziecko może grać na komputerze tylko przez godzinę, musisz wyjaśnić to dziecku zanim zacznie grać.
• Wyjaśnij naturalne konsekwencje związane z każdym działaniem. Jeśli Twój syn uderzy swojego brata, wyjaśnij mu, że takie zachowanie rani go i sprawia, że staje się smutny. Możesz powiedzieć mu, że jeśli uderzy go jeszcze raz, nie będzie już mógł się z nim bawić.
• Odłóż to, co dziecko chce robić. Czasami nasze dzieci proszą nas o coś, co jest wykonalne, ale dany moment nie jest na to właściwy. Zamiast mówić “nie”, spróbuj odłożyć dane działanie na później. Jeśli na przykład chce obejrzeć film, ale nadchodzi czas na sen, możesz zasugerować, żeby obejrzało je następnego dnia po powrocie do domu ze szkoły.
• Przekieruj jego zachowanie na inne tory. Dość często jesteśmy w stanie zaproponować dziecku kuszącą alternatywę zamiast całkowicie mu odmówić. Jeśli nie chcesz, aby oglądało telewizję, możesz zaproponować mu wspólną grę planszową.

Pamiętaj, że próby ograniczenia użycia słowa “nie” pod żadnym względem nie oznaczają, że pozwalasz na wszystko czy rozpieszczasz swoje dziecko. Chodzi o wychowywanie go w bardziej świadomy i zamierzony sposób, dzieląc się z dzieckiem powodami stojącymi za odmowa i proponując mu alternatywy.

Jednak istnieją sytuację, w których musimy powiedzieć “nie”. Chodzi o to, aby wiedzieć jak je rozpoznać.