Powtarzanie klasy: czy pomaga uczniom?
Wielu rodziców zastanawia się, czy powtarzanie klasy stanowi skuteczne rozwiązanie i ma szansę przynieść ich dziecku jakiekolwiek korzyści. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że takie wydarzenie stanowi drastyczny krok w życiu każdego dziecka lub nastolatka.
Powtarzanie klasy zdarza się dość często. Nic dziwnego, że na jego temat powstało wiele teorii. Wyniki badania “Powtarzać czy nie powtarzać”, przeprowadzonego przez dr Helen McGrath-Deakin z Uniwersytetu w Melbourne, rzucają światło na tą kwestię.
Opublikowano je w magazynie Western Australian Primary Principals’ Association (WAPPA), przedstawiając wyniki wielu badań przeprowadzonych przez licznych profesjonalistów.
Bazując na tych badaniach możemy wyciągnąć jasne wnioski odnośnie tego, czy powtarzanie klasy jest konieczne i przydatne dla uczniów czy też niekoniecznie. Przytoczymy również informacje pochodzące z opublikowanych niedawno raportów o edukacji PISA.
Powtarzanie klasy: obecna sytuacja
W ostatnich dekadach przeprowadzono wiele badań dotyczących powtarzania klas. Większość z nich wskazuje jednoznacznie, że w większości przypadków powtarzanie klasy nie przynosi żadnych korzyści natury akademickiej ani społecznej.
Wydaje się, że żaden inny problem edukacyjny nie wywołuje tak jednoznacznych reakcji. Jednak w tej kwestii pojawia się znacząca różnica między wynikami badań a tym, co szkoły robią w rzeczywistości.
Nie da się zignorować przepaści między dowodami naukowymi i codziennym zachowaniem. Zmuszanie dzieci do powtarzania klasy jest powszechnie akceptowane w wielu szkołach na świecie. Wielu profesjonalistów odpowiadających za stworzenie raportu o edukacji PISA zgadza się z następującą opinią:
“Powtarzanie klasy w celu poprawienia wyników ucznia zazwyczaj nie jest skuteczne.”
Od wielu lat zaleca się, aby wszystkie kraje zwiększyły indywidualizację nauczania w klasie. Tak zachowanie umożliwiłoby uchronienie uczniów przed opuszczaniem systemu edukacyjnego, ponieważ nie byli w stanie spełnić stawianych im oczekiwań.
Dane dotyczące powtarzania klasy i płynących z niego konsekwencji
Powtarzanie klasy nie poprawia wyników w nauce
W większości przypadków uczniowie, którzy powtarzają klasę nigdy nie są w stanie nadgonić materiału. Osiągnięcia akademickie uczniów, którzy powtarzają jakąkolwiek klasę są minimalne i krótkotrwałe.
“Badania długoterminowe wyraźnie wskazały, że chociaż wielu uczniów powtarzających klasy robi pewne postępy akademickie podczas roku, który powtarzają, to zazwyczaj zanikają one w ciągu dwóch lub trzech lat.”
–Shane R. Jimerson (Uniwersytet Kalifornijski)–
Poza tym powtarzanie klasy jest zazwyczaj uznawane za wyraz porażki. Tym samym może wpłynąć negatywnie na postrzeganie ucznia przez nauczyciela i oczekiwania wobec niego.
Powtarzanie klasy wywiera wpływ na poziom stabilności mentalnej
Powtarzanie klas, nawet jeśli podchodzi się do niego w sposób delikatny i dyskretny, sprawia, że uczeń jest przekonany o swojej “porażce”. W jej wyniku zostaje oddzielony od swoich kolegów z klasy, którzy są w tym samym wieku co on. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Cambridge wykazują, że w przypadku większości uczniów pojawia się poczucie winy, napiętnowania oraz utrata poczucia własnej wartości.
Powtarzanie roku stanowi ogromne źródło stresu dla większości uczniów. Badanie przeprowadzone przez profesorów Shane R. Jimerson, Gabrielle E. Anderson i Angela D. Whipple na Uniwersytecie Kalifornijskim przedstawia wnioski, które wyjaśniają kilka kwestii:
“Uczniowie szóstej klasy w szkole podstawowej bardziej obawiali się konieczności powtarzania klasy niż utraty rodziców lub oślepnięcia.”
Wielu uczniów powtarzających klasy stresuje się również byciem starszym, a tym samym wyższym i bardziej dojrzałym fizycznie niż inne osoby w klasie.
W wielu przypadkach wywiera to wpływ na ich zachowania społeczne. Osoby powtarzające klasę muszą również nawiązać nowe znajomości, prawie tak samo, jak podczas zmieniania szkoły.
Powtarzanie wywołuje negatywne nastawienie wobec szkoły i nauki
W przypadku uczniów powtarzających klasę ryzyko przerwania edukacji wzrasta od 20 do 50 procent. Takie dane są prawdziwe, jeśli porównamy ich z uczniami o podobnych osiągnięciach akademickich, którzy nie powtarzali klasy. Kilka badań potwierdza to stwierdzenie, między innymi przeprowadzone przez Temple i Reynolds na Uniwersytecie Minnesota.
“Większość badań dotyczących tej kwestii sugeruje, że wyższego ryzyka przerwania edukacji pojawiające się u uczniów powtarzających klasę nie można wytłumaczyć ich złymi wynikami akademickimi. Wiąże się bezpośrednio z doświadczeniem powtarzania roku.”
Problemy z zachowaniem
Doświadczenie powtarzania klasy może prowadzić do zwiększenia poziomu agresywności i złego zachowania. Staje się to bardziej widoczne u uczniów, którzy wykazywali już wcześniej oznaki zachowań aspołecznych.
Innymi słowy frustracja, rozczarowanie i złość wynikające z widocznej porażki akademickiej sprawiają, że uczniowie stają się aspołeczni.
Rozwiązania alternatywne
Zmuszanie uczniów do powtarzania klasy to strategia, która nie odnosi się do potrzeb większości uczniów, którzy mają złe wyniki w nauce. Poza tym nie bierze pod uwagę uczniów z trudnościami społecznymi lub behawioralnymi. Jednak przepuszczenie takiego ucznia do następnej klasy razem z jego kolegami bez jakiegokolwiek planu również nie jest dobrym pomysłem.
Najlepiej byłoby, gdyby szkoły wykorzystywały właściwe strategie i podejścia interwencyjne. Przede wszystkim interwencje powinny koncentrować się na spełnianiu potrzeb każdego ucznia.
- Wykorzystywanie kooperacyjnych strategii nauczania.
- Wspomaganie uczniów w rozwijaniu i wykorzystywaniu mnemotechnik, aby pomóc im zapamiętać kluczowe założenia i informacje.
- Wykorzystywanie tabeli do samooceny.
- Odnoszenie czynności wykonywanych w klasie i programu nauczania do doświadczeń ucznia, jego życia oraz obecnej wiedzy.
Podsumowując, wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich dekadach nie popierają powtarzania klas jako właściwej formy interwencji. Chociaż od czasu do czasu może zdarzyć się uczeń, w którego przypadku okaże się to skuteczne, to zazwyczaj ciągłe bombardowanie dzieci metodami, które wcześniej się nie sprawdziły, nie ma praktycznie żadnego sensu.