Nauka w czasie wolnym - jak najlepiej wykorzystać ten czas?

Nauka w czasie wolnym to doskonała okazja aby rozwinąć kreatywność i zrelaksować się. Może być pomocna nie tylko rodzicom, ale i dzieciom.
Nauka w czasie wolnym - jak najlepiej wykorzystać ten czas?
María Matilde

Napisane i zweryfikowane przez pedagog María Matilde.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Nauka w czasie wolnym ma jeden ważny cel – nauczenie nas jak naprawdę docenić i ciekawie oraz kreatywnie wykorzystywać wolne chwile. Niestety nie cały nasz wolny czas poza oficjalnymi godzinami pracy to czas, który możemy przeznaczyć na wszelkiego rodzaju inne zajęcia.

Teraz, bardziej niż kiedykolwiek, ważne jest, abyśmy nauczyli się cenić odpowiedni wypoczynek i czas wolny. Każdy z nas powinien nauczyć się świadomie i konstruktywnie myśleć o czasie wolnym, biorąc pod uwagę dynamiczny i wymagający charakter naszego dzisiejszego życia zawodowego.

Jednakże spędzenie wolnych chwil przed telewizorem czy komputerem nie będzie opcją najbardziej optymalną . Dzieci, tak jak i ich rodzice, mogą skorzystać z procesu jakim jest nauka w czasie wolnym.

Czytaj dalej i dowiedz się więcej!

Potrzebujemy również czasu, aby zaspokoić nasze biologiczne potrzeby- sen, odpoczynek, spożywanie posiłków. Potrzebujemy czasu, aby spokojnie dojeżdżać do pracy i wracać do domu oraz wykonywać obowiązki domowe i rodzinne.

Dużą część naszych chwil poza pracą zajmują nam obowiązki domowe, sprzątanie, pranie, załatwianie spraw urzędowych, formalności i  inne czynności administracyjne, niezbędne w życiu.

Poza tymi chwilami, które poświęcamy pracy oraz innym naszym potrzebom i obowiązkom, resztę naszego wolnego czasu należy traktować jako szczególnie cenny i wartościowy. Musimy się nauczyć, jak najlepiej go wykorzystywać, celebrować i traktować jako niezbędny dla naszego zdrowia i równowagi emocjonalnej.

Dziecko cieszy się na łące

Nauka w czasie wolnym – czym jest i jak ją wykorzystać?

Celem edukacji w czasie wolnym jest zrozumienie, jak najlepiej wykorzystać czas wolny. Ponadto ważne jest nauczenie poszczególnych dzieci  uczestniczenia w działaniach, które są owocne i pożyteczne, aby w pełni wykorzystywały swój wolny czas.

Według Pereza Serrano (1988): „Edukacja w czasie wolnym jest procesem wyzwolenia, który prowadzi człowieka do otwartości, wolności i zaangażowania w konstruowanie swojej rzeczywistości”.

Celem nie jest zmuszanie jednostek do poszukiwania formalnych doświadczeń edukacyjnych w wolnym czasie i zamęczanie się na siłę. Ma na celu promowanie zajęć edukacyjnych w czasie wolnym, które pozwalają rozwinąć skrzydła, kreatywne myślenie lub zdolności motoryczne.

Na przykład Międzynarodowa Karta Edukacji w Czasie Wolnym (1993) wyjaśnia, w jaki sposób edukacja rekreacyjna powinna obejmować przedmioty, które są odpowiednie i istotne dla uczenia się w wolnych chwilach.

Podobnie edukacja rekreacyjna powinna promować włączanie czasu wolnego jako przedmiotu do wszystkich działań edukacyjnych i kulturalnych, zarówno w klasie, jak i poza nią.

Edukacja traktująca wypoczynek jako element procesu rozwoju człowieka

W dwudziestym pierwszy wieku, dzięki technologii i łatwości wymiany informacji oraz łatwości przemieszczania się,  bardzo szybko rozwinęła się branża związana z wypoczynkiem i spędzaniem czasu wolnego.

Każdego dnia widzimy ogromną liczbę reklam dotyczących wycieczek, programów rozrywkowych, restauracji, nowych gier, koncertów czy wydarzeń artystycznych.

Jednak często podstawowym celem takich kampanii jest promocja nadmiernej sprzedaży i konsumpcji. Tak naprawdę nie uważa się wolnego czasu za źródło rozwoju emocjonalnego lub osobistego – a jako okazję do łatwego wydania pieniędzy.

Nauka w czasie wolnym na zdecydowanie inny cel: ludzie muszą nauczyć się cenić swoje życie i dany im czas. Musimy świadomie cieszyć się chwilami poza pracą. Jest to bardzo ważne dla naszego dobrego samopoczucia i dobrobytu.

W tym sensie Westland (1987), cytowany przez Mendo (2000), wyjaśnia, w jaki sposób należy prowadzić edukację w czasie wolnym:

Dlaczego: ważniejsze jest „być zaangażowanym” niż „sprawiać wrażenie, że coś robi”. „Tworzenie” jest ważniejsze niż „bierne konsumowanie”; a „uczestnictwo” jest ważniejsze niż „ bierne oglądanie”.

Należy zadać sobie te pytania:

  • Co: Ludzie muszą dowiedzieć się, co oznacza dla nich czas wolny i odpoczynek i uwzględnić je jako ważną i odrębną część swojego życia.
  • Jak: Ludzie osiągają edukację w czasie wolnym poprzez konkretne działania edukacyjne. Konieczne jest kształcenie osób, aby rozumiały ważną rolę, jaką wolny czas odgrywa w naszym rozwoju osobistym.

Nauka w czasie wolnym: jak wykorzystać czas wolny i zajęcia rekreacyjne

Dzieci bawią się

Edukacja rekreacyjna obejmuje określone kryteria planowania zajęć i spędzania wolnego czasu.

  • Po pierwsze, ta perspektywa uczy, jak ważne jest bycie krytycznym, biorąc pod uwagę ilość dostępnych opcji. Powinniśmy nauczyć się analizować i  wybierać to, co naprawdę nas interesuje i przyniesie nam wymierne korzyści w życiu.
  • Po drugie, wybrane przez nas zajęcia powinny sprawiać, że czujemy się naprawdę szczęśliwi. Czas wolny powinien funkcjonować jako nagroda i pomagać nam w osiągnięciu równowagi. Biorąc pod uwagę w szczególności wszystkie frustracje, trudy i przytłaczające problemy, na które jesteśmy narażeni w naszym codziennym życiu.

Oprócz możliwości zorganizowania ciekawych i edukacyjnych podróży rekreacyjnych, na co dzień mamy do dyspozycji wiele innych okazji do spędzania czasu. Istnieją różnorodne działania, które mogą zapewnić ważne elementy edukacyjne. Mają one duży wpływ na promowanie zdrowych interakcji społecznych i rozwoju osobistego.

Możliwości obejmują lokalne festiwale i zajęcia na świeżym powietrzu, które przybliżają nas do natury, takie jak biwakowanie, joga, sport lub wycieczki.

Możemy też pójść do kina, zobaczyć przedstawienie w lokalnym teatrze i zająć się wieloma innymi zajęciami rekreacyjnymi. Pomogą nam one uczyć się nowych rzeczy i zmniejszyć poziom stresu w codziennym życiu.

Warto zapamiętać także, że:

Produktywne i wzbogacające korzystanie z wolnego czasu jest bezpośrednio związane z dbaniem o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Jednym z głównych celów edukacji w czasie wolnym jest pomoc jednostkom w maksymalizacji korzyści płynących z wolnego czasu.

W ten sposób wzrasta nasza jakość życia także w innych aspektach.

Każdy z nas rozumie, że relaks i przyjemności są ważne. Jednakże przeznaczenie chwil na poznanie czegoś nowego, naukę gry na instrumencie czy pływania pozwoli Wam wykorzystać wolny czas w sposób świadomy.

Uczymy wtedy siebie i nasze dzieci interakcji społecznych i pobudzania naszej wewnętrznej kreatywności. Dobre i wartościowe wykorzystanie czasu wolnego pomaga też zapobiegać ryzykownym zachowaniom u młodzieży i nastolatków.

Pomoc w zorganizowaniu im ciekawych zajęć zajmie im czas i z pewnością poprawi ich wyniki w nauce i pomoże nawiązać nowe przyjaźnie.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Mendo, A. (2000). Acerca del ocio, del tiempo libre y de la animación sociocultural. Educación Física y Deportes. Revista Digital, (23).
  • Trilla, J. y Puig, J. (1987). “La Pedagogía del Ocio”. Editorial Laertes. Barcelona
  • Pérez Serrano, G. (1988) “El ocio y el tiempo libre: ámbitos privilegiados para la educación” en Comunidad Educativa, (161): 6-9.
  • Otero López, J. C. (2009). La pedagogía del ocio: nuevos desafíos. Editorial Axac. Lugo. Recuperado de https://www.academia.edu/3565346/La_pedagog%C3%ADa_del_ocio_nuevos_desaf%C3%ADos

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.