Świadomość fonologiczna u dzieci - jak się rozwija?

Świadomość fonologiczna stanowi podstawę każdego rodzaju komunikacji werbalnej człowieka. Dowiesz się więcej na ten temat w dzisiejszym artykule.

Napisane i zweryfikowane przez filolog Elena Castro.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Czy kiedykolwiek zadawaliście sobie pytanie, dlaczego mówimy w określony sposób? Albo w jaki sposób dzieci uczą się wymawiać dźwięki i głoski, które powoli zamieniają się w słowa? Wszystko to ma związek ze zjawiskiem określanym jako świadomość fonologiczna.  Dzieci zaczynają rozwijać tę cechę już w bardzo młodym wieku, nawet nie zdając sobie z tego sprawy.

Czytaj dalej!

Czym jest świadomość fonologiczna u dzieci?

Koncepcja zjawiska

Świadomość fonologiczna stanowi podstawę każdego rodzaju komunikacji werbalnej. Bez dźwięków nie możemy werbalizować słów, a tym bardziej pomysłów i idei.

Zaczynamy rozwijać tę część języka, jeszcze jako małe dzieci. Jednakże zmienia się ona i dojrzewa przez całe nasze życie. Niektórymi przykładami mogą być doskonalenie dykcji lub nauka nowych języków wraz z ich konkretnymi dźwiękami i specyficzną wymową.

Fonologia w okresie niemowlęcym

Zacznijmy od początku: jak rozmawiasz z malutkim dzieckiem? Bez wątpienia nie używasz tego samego tonu ani tej samej złożoności, co podczas rozmowy ze starszymi dziećmi lub dorosłymi.

Dzięki temu zjawisku, zwanemu gaworzeniem, dziecko uczy się dźwięków i słów, które składają się na nasz język w intuicyjny sposób.

Świadomość fonologiczna u dzieci

Na tym etapie niezbędne jest ciągłe naśladowanie i powtarzanie. Wymowa jest złożonym procesem, który wymaga działania wielu części gardła, głośni i jamy ustnej, co oznacza, że ​​opanowanie go nie jest łatwe. Ponadto wymaga wielu procesów myślowych zachodzących w  ośrodku mowy w mózgu. 

Na przykład, kiedy mówisz niemowlętom coś prostego, na przykład „mama”, próbują naśladować cię w kółko, dopóki nie odkryją właściwej pozycji do wypowiedzenia litery m. I za każdym razem, gdy uczą się nowego dźwięku, powtarzają go w kółko. To utrwala im pozycję języka potrzebną do wypowiedzenia danego słowa. 

Skutki świadomości fonologicznej u dzieci

Świadomość fonologiczna jest definiowana jako zdolność, która daje nam dostęp do struktury języka mówionego i świadomości segmentów fonologicznych słów. Ta umiejętność jest niezbędna do nauki języka pisanego. Dlatego bardzo ważne jest nauczenie się poprawnego mówienia i artykulacji w dzieciństwie.

W szkołach dzieci najpierw zaczynają naukę poprzez ćwiczenia werbalne. Następnie nauczyciele uczą ich odpowiednich dźwięków i liter.

Pamiętaj, że przepisywanie szlaczków i sylab jest bardzo potrzebne we wczesnych latach. Złożoność zadań wzrasta wraz z dorastaniem dzieci i to wtedy uczymy się pisać słowa i frazy, które wypowiadają.

Stopniowo dzieci uczą się, że nie wszystko, co mówią lub piszą, jest poprawne. Istnieją przecież reguły, które dyktują nasz język. Jest to punkt, w którym niektórzy nauczyciele lub rodzice zdają sobie sprawę, że niektóre dzieci mogą mieć pewien stopień dysleksji. Jednak dziś dysleksja nie jest przeszkodą.

Maksymalizacja świadomości fonologicznej u dzieci

Naśladowanie i powtarzanie

Jak już powiedzieliśmy, jest to najczęstsza metoda, z której korzystają niemowlęta i dzieci. Ale kto powiedział, że nie jest to przydatne również dla nastolatków i dorosłych? To prawda, że ​​im jesteśmy starsi, tym dłużej potrzebujemy na dostosowanie się do nowych zasad fonologicznych. Jednak w żadnym wypadku nie jest to niemożliwe. Rozwój mowy trwa przecież przez całe życie!

Staraj się powtarzać słowa z podobnymi dźwiękami, jak w łamigłówkach, programach telewizyjnych lub naśladuj akcent lub wymowę innych. Im więcej dzieci ćwiczy tę umiejętność, tym łatwiej będzie im się przystosować. 

Świadomość fonologiczna u dzieci

Czytanie i lektura

Możemy pomóc naszym dzieciom w osiągnięciu pełnego potencjału fonologicznego poprzez dwie formy czytania. Bardzo istotne jest czytanie na głos lub słuchanie dorosłych jak czytają i później naśladowanie. Ponadto jeśli znajdziecie książeczkę z wieloma postaciami, warto odgrywać role i czytać wspólnie na głos. Pomaga to dzieciom połączyć język mówiony i pisany.

Każdy rodzaj czytania jest korzystny dla rozwoju dziecka. Zaszczepienie tego nawyku u dzieci jest nie tylko korzystne, jeśli chodzi o pisanie i mówienie. Pomaga także poszerzyć ich słownictwo, kreatywność i wyobraźnię. Jednocześnie pomaga im nauczyć się mówić publicznie.

Eksperci dykcji – pomoc logopedy

Są chwile, kiedy dzieci mają trudności z wypowiedzeniem określonych dźwięków. W takich przypadkach terapeuta mowy lub języka może być najlepszą opcją do poprawiania i ćwiczenia prawidłowej formy wymowy. Często posługują się oni zabawą i ciekawymi akcesoriami, by urozmaicić zajęcia.

Ponadto logopeda, a także niektórzy nauczyciele, mogą zasugerować pewne ćwiczenia językowe, których możesz użyć, aby pomóc dziecku rozwinąć zdolności mowy w domu. Nikt nie jest przecież doskonały, ale każdy ma zdolność do poprawy.