Przeszczep fekalny: co to i kiedy się go wykonuje?

Napisane i zweryfikowane przez biochemiczka Luz Eduviges Thomas-Romero.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Przeszczep fekalny ma na celu odnowić równowagę mikroflory jelitowej. Można go stosować zarówno u dorosłych pacjentów, jak i u dzieci z zaskakującym sukcesem.

Przeszczep fekalny, nazywany również bakterioterapią, to eksperymentalna (i kontrowersyjna) terapia. Polega na przenoszeniu mikroflory jelitowej zdrowego dawcy do pacjentów, którzy cierpią z powodu licznych chorób związanych ze zmianami zachodzącymi w mikrobiomie w jelicie. I owszem, polega na spożywaniu kału zdrowego dawcy.

Zakażenie Clostridioides difficile (CDI lub C-diff): skuteczny przeszczep fekalny

Clostridioides difficile to bakterie, które żyją w środowisku. Wiele osób, u których występują C. difficile, nie ma żadnych problemów. Wszystko dlatego, że bakterie same w sobie nie wywołują choroby.

Jedynie w określonych przypadkach są w stanie uwalniać do organizmu toksyny, które wywołują schorzenia. Osoba z zakażeniem C. difficile może zmagać się z biegunką i skurczami brzucha. W ostrych przypadkach infekcja może wywoływać odwodnienie lub wymagać hospitalizacji. Poza tym może zagrażać życiu.

W 2018 r. w Stanach Zjednoczonych około 10.000 pacjentów otrzymało przeszczep fekalny. Taka terapia nie jest niczym nowym. Od 2013 r. jest regulowana przez wytyczne praktyk klinicznych. Jej stosowanie jest zarezerwowane dla pacjentów, którzy cierpią z powodu “nawracających lub opornych na leczenie” zakażeń C. difficile.

Innymi słowy, dotyczy pacjentów cierpiący na nawracające zakażenia lub nie reagują na terapię antybiotykami. Poza tym od 2018 r. dopuszczono jej stosowanie w nowych przypadkach występujących u dorosłych i dzieci.

Stosowanie przeszczepu fekalnego w przypadku innych infekcji niż zakażenie C. difficile jest możliwe jedynie podczas eksperymentów medycznych.

Przebieg przeszczepu fekalnego

Istnieje kilka sposobów na stosowanie tej terapii. Najczęściej taki przeszczep wykonuje się podczas kolonoskopii, po otrzymaniu donacji z banku kału. Taka procedura jest zazwyczaj bardzo bezpieczna. Eksperci odnotowali jedynie niewielki dyskomfort, taki jak wzdęcia, gazy i niewielka gorączka.

Kał pochodzi z banku kału, który działa tak jak banki tkanek. Na początku lekarz bada kał dawcy, aby dowiedzieć się czy nie ma w nim organizmów wywołujących choroby. Poza tym bada krew dawcy w laboratorium, aby wykluczyć obecność chorób zakaźnych. Bank kału dostarcza optymalny materiał do wykonania przeszczepu.

Kolejna możliwość to wykonanie procedury przez lekarza z wykorzystaniem próbek pochodzących od przyjaciół lub krewnych pacjenta. To wyjątek, który umożliwia lekarzom wykorzystywać ich doświadczenie i osąd.

Trzecia opcja to stosowanie “produktów na bazie kału”. Istnieją tabletki lub systemy, które zawierają na przykład połączenie mikrobów, a nie całe uniwersum mikroorganizmów.

Jak radzi sobie przeszczep fekalny w walce z zakażeniami C. difficile?

Każdego roku pojawia się 450 tysięcy przypadków zakażenia w Stanach Zjednoczonych oraz 29.000 zgonów. Spośród nich 20% pacjentów nie odpowiada na terapię antybiotykową, a zakażenie co chwilę powraca.

Od 80% do 90% takich pacjentów, również przypadków pediatrycznych, można wyleczyć stosując przeszczep fekalny. Oznacza to, że każda kuracja wyleczy znaczącą większość pacjentów z nawracającymi infekcjami. Jednak niektórzy pacjenci wymagają więcej niż jednego przeszczepu.

Ewentualne komplikacje związane z takim leczeniem

Ogólnie rzecz biorąc, ta procedura jest bezpieczna i dobrze tolerowana oraz pozwala uratować życie. Należy wspomnieć, że pacjenci nie powinni próbować przeprowadzić jej w domu. Może ją wykonywać jedynie wykwalifikowany lekarz, który używa dokładnie przygotowanego sprzętu.

Niestety przeszczep fekalny może być niebezpieczny. Fekalia to mieszanka niestrawionych odpadów i mnóstwa korzystnych mikrobów, które ustalą nowy porządek w ekosystemie jelitowym. Jednak składa się również z bakterii, grzybów i “mniej przyjaznych” lub potencjalnie potencjalnych wirusów.

Przeszczep fekalny w leczeniu innych schorzeń

Lekarze wykorzystują tą procedurę z relatywnym sukcesem w celu leczenia takich schorzeń jak cukrzyca. U pacjentów pediatrycznych lekarze wykorzystują przeszczep fekalny, aby leczyć nieswoiste zapalenie jelit.

Podczas eksperymentów medycznych lekarze stosują tą procedurę w celu leczenia takich schorzeń jak końcowy etap choroby wątroby, Alzheimera, stwardnienia rozsianego, różnych rodzajów raka, astmy, alergii, czy chorób serca.

Eksperci powiązali każdą z tych chorób ze zmianami w bakteriach, które składają się na nasz ekosystem w jelitach.

Istnienie superdawców kału

Na samym końcu należy wspomnieć o fenomenie superdawców. Istnienie osób, których kał ma dwukrotnie większy stopień skuteczności u pacjentów klinicznych, zaskoczyło ekspertów.