Świadomość fonologiczna u dziecka: jak ją rozwijać?

Napisane i zweryfikowane przez pedagog Marisol Rendón Manrique.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Czytając poniższy artykuł dowiesz się, w jaki sposób wspierać tak istotny aspekt rozwoju dziecka, jakim jest świadomość fonologiczna. Poznaj gry i zabawy, które możesz przeprowadzić w domu.

Świadomość fonologiczna to umiejętność rozpoznawania języka mówionego. Ludzie rozwijają ją wchodząc w interakcje słowne z innymi osobami. Z czasem dziecko uczy się, że język mówiony składa się ze słów, słowa z sylab, a sylaby z fonemów.

–Malva Villalón–

Kiedy dziecko posiądzie już tą umiejętność, może zacząć manipulować dźwiękami w swojej mowie. Gdy do tego dojdzie, będzie w stanie rozpoznawać wizualnie litery. Właśnie dlatego nie powinno się używać wizualnej reprezentacji liter do rozwoju świadomości fonologicznej dziecka. Dzięki temu będziesz miała pewność, że nie przeskoczy żadnych istotnych kroków w rozwoju.

Poniżej znajdziesz kilka zabaw, które pomogą rozwijać rozpoznawanie dźwięków przed rozpoczęciem ćwiczeń z nauki pisania.

Świadomość fonologiczna i zabawy, które ją rozwijają

Gra w słuchanie

Pierwsze dźwięki, które zacznie rozpoznawać dziecko, są związane z codziennym życiem.

• Poproś dziecko, aby posiedziało w ciszy przez kilka minut.
• Następnie zapytaj je, co usłyszało w tym czasie.
• Prawdopodobnie stwierdzi, że były to odgłosy wydawane przez samochody, otwieranie i zamykanie drzwi, szum klimatyzacji, itp.

Gry onomatopeiczne

Ta gra nadaje się idealnie dla całej rodziny.

• Usiądźcie w kółku. Poproś dziecko, aby usiadło po środku i zamknęło oczy.
• Następnie inna osoba musi wstać i zatrzymać się w którymś miejscu oraz wydać dźwięk przypominający odgłos wydawany przez zwierzę.
• Dziecko musi wskazać miejsce, z którego dobiega dźwięk. Te gry są ważne, bo pomagają poprawić ostrość słyszenia i koncentrację.

Rymowanie

Rymy to świetny sposób na rozwój świadomości fonologicznej. Pomagają dziecku zrozumieć, że istnieją dźwięki, które są bardzo do siebie podobne, oraz uczą imitować wzorce językowe.

Najlepszy sposób na wykorzystanie rymów w codziennym życiu to śpiewanie piosenek i czytanie wierszyków oraz zagadek. Nie wahaj się podkreślać niektórych słów. Dzięki temu zabawa stanie się o wiele fajniejsza.

Gry z obrazkami

Kiedy dziecko dowie się już, na czym polegają rymy, możesz dać mu dalsze wyzwanie.

• Weź pudełko i włóż do niego pary obrazków przedstawiających przedmioty, których nazwy się rymują.
• Maluch powinien wyciągać obrazki z pudełka i dopasować je do siebie zgodnie z ich rymującymi się nazwami.

Gry z sylabami

Zrozumienie tego, w jaki sposób dzielić słowa na sylaby, jest bardzo ważne. Pomaga stworzyć podstawy dla poprawnej pisowni i przyswojenia różnych części mowy. W tej zabawie może uczestniczyć cała rodzina.

• Usiądźcie w kółku. Każdy członek rodziny musi powiedzieć swoje imię wyklaskując sylaby, z których się składa.
• Kontynuujcie sylabizując dłuższe słowa.
• Możesz również wykorzystać rysunki, aby nazwać rzeczy lub rozejrzeć się i sylabizować nazwy przedmiotów, które są wokół Was.

Piosenki z sylabizowaniem

Piosenki z sylabizowaniem pomagają dziecku ćwiczyć dzielenie słów na sylaby. Doskonały przekład to słynna piosenka “Clap, Stomp & Chomp”.

Jak widzisz, świadomość fonologiczna to kluczowa umiejętność umożliwiająca właściwy rozwój innych umiejętności komunikacyjnych. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby stymulować ją za pomocą prostych czynności, na przykład tych, które wymieniliśmy powyżej.

Pamiętaj, że ćwiczenie umiejętności słuchania jest także niezwykle ważne. Dzięki niej dziecko będzie w stanie rozwijać umiejętność pisania.