Samoregulacja u dzieci - dowiedz się, na czym ona polega

Samoregulacja to istotny proces kontrolowania emocji i odruchów w ciężkich sytuacjach. Dzieci powinny osiągnąć go w trakcie swojego rozwoju.
Samoregulacja u dzieci - dowiedz się, na czym ona polega
Mara Amor López

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Mara Amor López.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Samoregulacja emocji to bardzo istotna umiejętność, którą każdy człowiek musi opanować w dzieciństwie. Polega ona na obserwacji swoich uczuć w celu nabycia możliwości monitorowania i modyfikowania emocji oraz kontrolowania impulsów.

Rolą rodziców, pedagogów i wychowawców jest pomóc dzieciom nauczyć się rozpoznawać ich własny stan fizyczny oraz odpowiednio na niego reagować. Kiedy dzieci są w wieku, w którym powinny już przejawiać samokontrolę, ale nie reagują odpowiednio, mogą tak naprawdę mieć problemy z samoregulacją.

Dowiedz się więcej na ten temat z naszego dzisiejszego artykułu.

Czy zauważyłeś, że twoje dziecko zachowuje się impulsywnie w sytuacji stresowej lub emocjonalnej? Czy w pewnych okolicznościach trudno jest mu się uspokoić i wpada w szał? Problem z opanowaniem może się zdarzyć dzieciom, które nie opanowały jeszcze umiejętności samoregulacji. Przyjrzyjmy się, co możemy zrobić, gdy dziecko ma tego typu problem.

Jest kilka metod, które mogą pomagać rodzicom w rozpoznaniu stresorów działających na dziecko i je skutecznie eliminować. Pomagają one zrozumieć co wprowadza zarówno dzieci jak i dorosłych w stan przewlekłego napięcia.

Wiele sytuacji wymaga zdolności do samoregulacji. Dzieci muszą uzyskać te umiejętności w życiu codziennym aby poprawnie funkcjonować w społeczeństwie.

Często dzieci z ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) lub dzieci z problemami z przetwarzaniem sensorycznym nie mają tej zdolności w pełni rozwiniętej. Oznacza to, że czasami nie wiedzą, jak “samoregulować się” w sytuacjach naładowanych emocjonalnie – silnej złości, stresu czy nawet radości.

Dzieci z problemami samoregulacji: co to jest samoregulacja?

Samoregulacja u dziecka

Chociaż łatwo jest pomylić samokontrolę i samoregulację, są to dwa różne terminy. Istnieją jednak między nimi pewne zależności.

Dzieci z problemami dotyczącymi samoregulacji

  • Samokontrola. Jest to umiejętność społeczna, która pomaga ludziom kontrolować ich zachowanie, impulsy i emocje.
  • Samoregulacja. Jest to również umiejętność, ale dotyczy zarządzania emocjami, zachowaniami i ruchami ciała, gdy mamy do czynienia ze szczególnie skomplikowaną lub trudną sytuacją. Może sprawić, że dzieci zwrócą uwagę i skupią się całkowicie na danej sytuacji.

Samoregulacja pomaga dzieciom dowiedzieć się jak się uspokoić, gdy są zdenerwowane, zapobiegając wybuchom frustracji.

Oczywiście, to całkowicie normalne, że czterolatek ma napady złości, ponieważ nie nauczył się jeszcze samoregulacji. Jeśli jednak robi to 12-latek, oznacza to, że ma z nią problem i warto nad tym popracować.

Jak działa samoregulacja?

Aby zrozumieć samoregulację, możesz pomyśleć o idei termostatu. Jak on działa?

Mechanizm ten służy do regulacji i utrzymania temperatury w pomieszczeniu. Gdy osiągnie ona określoną wartość, termostat wyłączy się i włączy ponownie, dopiero wtedy, gdy temperatura spadnie poniżej ustalonego optimum. To ty ustawiasz punkt, w zakresie którego chłodzenie lub grzanie powinno działać.

Samoregulacja to podobny proces. Dzieci mają również „punkt odniesienia”, w którym mają jeszcze możliwość odpowiedniego kontrolowania swoich emocji i zachowań.

Jednak aby zachować kontrolę, muszą wiedzieć, jaka jest ich wartość zadana, więc w każdej sytuacji mogą ocenić, jak się czują i zareagować, aby nie przekroczyć tego punktu. Ten proces dotyczy przetwarzania informacji i emocji oraz wiedzy jak postępować w określonej sytuacji.

Problemy z samoregulacją i ADHD

Dzieciom z ADHD często trudno jest kontrolować swoje emocje, dlatego mogą reagować nieproporcjonalnie do powagi sytuacji. Należy również pamiętać, że dzieci z tym problemem również nie mają odpowiedniej kontroli impulsów i mogą działać niewłaściwie w stosunku do sytuacji, w których się znajdują.

Z tego powodu dzieci czasami reagują przesadnie, ponieważ nie są w stanie zatrzymać się i pomyśleć o sytuacji ani szukać odpowiednich rozwiązań. Liczy się tylko tu i teraz – na przykład brak ulubionej potrawy – i wybuch złości gotowy.

Problemy z samoregulacją i trudnościami w przetwarzaniu sensorycznym

Dzieci z trudnościami w przetwarzaniu sensorycznym mają problemy z korzystania z informacji sensorycznych. Są to na przykład takie informacje, które otrzymuje się z dotyku, wzroku, słuchu, węchu, smaków i inne, takie jak równowaga, propriocepcja i czucie bólu.

Źródłem problemu jest układ nerwowy, który ma trudności z samoregulacją i prawidłowym odczytywaniem sensorycznym. Z tego powodu, jeśli dziecko znajduje się w sytuacji, w której występuje wiele bodźców, nie jest ono zdolne do samoregulacji. W konsekwencji prowadzi to do niekontrolowanych emocji i zachowań.

Jak możemy pomóc dzieciom z problemami z samoregulacją?

Samoregulacja u chłopca

Istnieją sposoby, aby pomóc dzieciom mającym problemy z samoregulacją, ale jak? Pierwszą rzeczą do zrobienia jest poznanie, kiedy sposób postrzegania informacji jest problemem, czy to poprzez zmysły, czy przez myśli.

Jakich kroków wymaga samoregulacja?

  • Samoświadomość. Nie ma znaczenia to, czy problemy z samoregulacją występują u dziecka mającego problemy z ADHD czy trudnościami w przetwarzaniu sensorycznym. Musisz pomóc dziecku zobaczyć, które sytuacje powodują u niego stres emocjonalny. Na przykład, jeśli przewidujesz, że jakieś zdarzenie spowoduje złą reakcję dziecka, możesz powiadomić je o tym z wyprzedzeniem. Może to pomóc im się przygotować. Takie frazy jak “możesz być zdenerwowany z powodu braku twojej zabawki” lub “czy czujesz się smutny?” mogą być tutaj pomocne.
  • Sterowanie impulsowe. Dziecko z ADHD, mimo że czasami wie, że istnieją rozwiązania pewnych sytuacji, nie może uniknąć impulsu do złości lub frustracji. W rezultacie rodzice odgrywają ważną rolę, pomagając mu lepiej zarządzać swoimi emocjami i reakcjami oraz ucząc umiejętności pokonywania tych problemów ze spokojem.
  • Wyznacz cele. Musisz pracować nad wyznaczeniem realistycznych, małych celów, aby dziecko mogło stopniowo osiągać większe sukcesy. Zastosowanie systemu nagród i pochwał może być pomocne. Warto jest wprowadzać regularną aktywność fizyczną – pomoże to dziecku pozbyć się nadmiaru energii i złych emocji.

 

Samoregulacja – jak pomóc dziecku z problemami?

Jak wiemy, niektóre dzieci mają problemy z samoregulacją nawet w późniejszych latach. Ważne jest również, abyś ty wiedział, jak twoje dzieci powinny się rozwijać w odniesieniu do ich wieku. Tylko ty zauważysz też postępy dokonywane przez dziecko.

Ponadto rodzice mogą również porozmawiać ze swoimi dziećmi, aby zrozumieć ich punkt widzenia i dowiedzieć się w ten sposób, jak można im pomóc.

Warto jest też skonsultować się z terapeutą lub psychologiem. Dzięki wprowadzeniu odmiennego, nowego punktu widzenia na daną sytuację – na to jak dziecko reaguje w stresie i nadmiernym napięciu -, będzie mogło poznać siebie lepiej.

Gdy zlokalizujemy i nazwiemy stresory, powoli nauczy się ono odpowiednio reagować i odzyska kontrolę nad własnym życiem oraz wzmocni swoją koncentrację.

Jednak zawsze jako rodzić, powinieneś dawać dobry przykład i pokazywać dzieciom sposoby radzenia sobie z frustracją i złością. Niektóre dzieci z tym problemem mogą skorzystać z arkusza ćwiczeń samoregulacji lub z zajęć terapeutycznych.


Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.