Dobre nawyki: jak przekazać je dziecku?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 09 kwietnia, 2019

Dobre nawyki powstają dzięki ciągłemu powtarzaniu określonych działań. Ludzie często powtarzają różne czynności podświadomie, wcale tego nie zauważając.

Nasz mózg może zarejestrować pewne nawyki, a my nawet nie zdamy sobie z tego sprawy. Może zapamiętywać zarówno dobre nawyki, jak i te złe. Ich powstawanie wynika z naszych instynktów i genetyki.

Dobre nawyki i złe nawyki

Nawyki mogą być dobre albo złe. Wszystko zależy od kontekstu, w jakim je rozpatrujemy. W niektórych kręgach kulturowych dane działanie może być uznawane za nawyk. Inne z kolei mogą je postrzegać je jako coś złego lub nieprzyjemnego. Tym samym dobre nawyki wcale nie muszą być odbierane pozytywnie we wszystkich społeczeństwach.

Chociaż niektóre nawyki są trudniejsze do zaakceptowania, nie oznacza to, że można ich się z łatwością pozbyć. Trudności z zerwaniem z nimi nie świadczą źle o danej osobie. Kiedy mówimy o nawykach, zazwyczaj mamy na myśli działania związane z higieną, jedzeniem i codziennymi czynnościami. Oczywiście nawyki mogą być także niezdrowe, jak choćby palenie.

Przyjmuje się, że dobre nawyki to te, które prowadzą do osiągnięcia uczucia satysfakcji i poprawiają jakość naszego życia.

Dobre nawyki poprawiają również relacje między ludźmi, którzy ich przestrzegają. Może być to na przykład regularne ćwiczenie, okazywanie dobrych manier, dbanie o higienę, czy jedzenie zdrowej żywności.

Z kolei złe nawyki wywierają negatywny wpływ na osoby, które je posiadają. Z niektórymi z nich może być trudno się rozstać, jeśli nie zostaną zauważone wystarczająco szybko. Właśnie dlatego często nazywamy je nałogami lub słabościami.

Nawyki, które nabywają dzieci, mogą być dobre albo złe. Jeśli nie zadziałasz szybko i nie skorygujesz tych złych, w przyszłości będziecie musieli bardzo się napracować, aby z nimi zerwać.

Dlatego powinnaś zawsze uważnie obserwować zachowanie dziecka i zwracać uwagę na jego działania. Należy również opracować plan, który pozwoli Ci rozprawić się z nawykami, które uznasz za złe.

Nawyki typowe dla dzieci

Dziecko zaczyna wytwarzać nawyki już w pierwszych miesiącach życia. Z biegiem czasu umacniają się, a wiele z nich zostaje z nim na zawsze. Niektóre nawyki wieku dziecięcego są typowe. Oznacza to, że można je zaobserwować u większości maluchów. Występują, ponieważ dziecko nie jest w stanie jeszcze odróżnić tego, co dobre od tego, co złe.

Zazwyczaj nawyki dzieci nie są naganne. Jednak w niektórych przypadkach powinnaś zainterweniować, aby się nie utrwaliły.

Poniżej znajdziesz kilka złych nawyków, które są charakterystyczne dla okresu dziecięcego.

Ssanie palców

Ssanie palców u dłoni lub stóp to odruch pierwotny, który pojawia się już w łonie mamy. Wyróżniamy dwie przyczyny, które go podsycają:

• Wytworzenie połączenia między przyzwyczajeniem a wywoływanym przez nie uczuciem przyjemności.
• Osiągnięcie statusu odruchu.

Z pewnością widziałaś, jak kilkumiesięczne niemowlę ssie palce, zazwyczaj kciuk. Robi to, gdy jest głodne lub chce się rozluźnić przed snem. Chociaż zazwyczaj z czasem przestaje to robić, u niektórych ten nawyk może utrzymać się nawet do momentu wkroczenia w dorosłość.

Takie zachowanie może prowadzić do zniekształcenia szczęki i zębów, które będą wymagały noszenia aparatu ortodontycznego. Powinnaś postarać się kontrolować zachowanie dziecka i pomóc mu rozprawić z tym nawykiem, aby nie dopuścić do wystąpienia przykrych konsekwencji w przyszłości.

Możesz spróbować odciągnąć uwagę dziecka lub postarać się uspokoić je używając zabawki. Należy także poznać przyczynę ssania palców.

Obgryzanie paznokci

Ten nawyk nazywamy także onychofagią. Należy go traktować tak samo, jak ssanie palców. Obgryzanie paznokci wskazuje zazwyczaj na niepokój lub poddenerwowanie. W takiej sytuacji lepiej jest odwrócić uwagę dziecka niż je karać.

Jeśli maluch odczuwa niepokój lub lęk, będzie obgryzał paznokcie, aby się uspokoić. Jeśli będziesz go karciła lub pokażesz mu, że jesteś niezadowolona, możesz tylko pogorszyć sprawę. Będzie częściej obryzgał paznokcie, a nawyk się utrwali.

Dużą rolę odgrywa znalezienie przyczyny, która wywołuje uczucie niepokoju lub zdenerwowania. Dzięki temu będziesz w stanie opanować problem. W niektórych przypadkach dziecko może gryźć paznokcie aż do krwi. Spróbuj posmarować jego palce czymś gorzkim lub czymś, czego nie lubi, aby zachęcić je do zerwania z tym nawykiem. Będzie ciężko, ale nie jest to niemożliwe.

Dłubanie w nosie

To nawyk, który posiadają zarówno dorośli, jak i dzieci. Różnica polega na tym, że dzieci będą dłubały w nosie w otoczeniu innych ludzi nie odczuwając przy tym wstydu. To nie tylko niehigieniczne, ale może także prowadzić do krwawienia z nosa. Badania potwierdziły, że takie zachowanie pojawia się, gdy dziecko się nudzi lub jest zaniepokojone.

Jedna z przyczyn dłubania w nosie to nieumiejętność poprawnego wydmuchania nosa. Dziecko mogło po prostu tego jeszcze nie opanować. Gdy Twój maluszek osiągnie odpowiedni wiek, daj mu małą chusteczkę do nosa i pokaż mu, jak to robić.

Musisz także nauczyć je, że nos najlepiej jest dmuchać w odosobnionym miejscu. Nie musisz zbytnio przejmować się tym nawykiem, bo zanika on wraz z upływem czasu, jeśli zastosujesz się do naszych rad.