Hiperkorekcja jako metoda modyfikacji zachowania

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz Martín.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Hiperkorekcja to jeden ze sposobów na zastosowanie spójnych i logicznych konsekwencji, gdy dziecko zachowuje się w niewłaściwy sposób. Dzięki temu umożliwia modyfikację niepożądanego zachowania.

Wychowywanie dziecka to skomplikowane zadanie, które wymaga ogromnej dozy cierpliwości. Czasami mamy wrażenie, że próbowaliśmy już wszystkiego, aby zmniejszyć liczbę niewłaściwych zachowań malucha, ale nic nie przynosi skutku. W dzisiejszym artykule wytłumaczymy, na czym polega hiperkorekcja, jedna z najbardziej skutecznych metoda modyfikacji zachowania.

Wyobraź sobie, że Twoje dziecko gra w piłkę w domu, bije się z rodzeństwem, pisze po ścianach i rzuca zabawkami. Nie zmienia swojego zachowania, chociaż prosiłaś je setki razy, aby tego nie robiło. Całkowicie Cię ignoruje.

Bez wątpienia Twój Twój poziom frustracji sprawił, że nieraz straciłaś nad sobą kontrolę oraz podnosiłaś głos. Być może skarciłaś dziecko, nakrzyczałaś na nie i masz wyrzuty sumienia z tego powodu, ale… niepożądane zachowania i tak powracają.

Co w takim razie możesz zrobić? Oczywiście musisz ustalić właściwe granice, ale ciągłe kłótnie i walka z dzieckiem są wyczerpujące. Jednak nie poddawaj się. Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, z pomocą może przyjść hiperkorekcja. W poniższym artykule podpowiemy Ci, jak wyeliminować negatywne zachowania, a jednocześnie nauczyć dziecko właściwego postępowania.

Hiperkorekcja: technika instrumentalna, która przynosi pożądane efekty

Behawioryzm to gałąź psychologii , która bada zachowanie w odniesieniu do konsekwencji, jakie z niego płyną. Zgodnie z jego założeniami częstotliwość występowania danego zachowania zależy od konsekwencji, jakie z niego wynikają.

Jeżeli są pozytywne, zachowanie będzie pojawiało się częściej. Jeżeli z kolei konsekwencje są negatywne, zachowanie będzie zdarzało się coraz rzadziej.

Można to osiągnąć na dwa sposoby. Jeśli chcesz, aby dane zachowanie występowało częściej, powinnaś używać wzmocnienia pozytywnego. Jednak jeżeli chcesz zmniejszyć częstotliwość jakiegoś zachowania lub całkowicie je wyeliminować, będziesz zmuszona uciec się do kar.

Z powyższego stwierdzenia wynika, że hiperkorekcja jest zaliczana do kar. Wiąże się to z faktem, że jej cel to zmniejszenie częstotliwości występowania niepożądanych zachowań. Jednak mimo tego ta technika ma kilka zalet, które sprawiają, że jest lepsza od innych rodzajów kar:

• Ta technika nie jest szkodliwa dla zdrowia i integralności fizycznej oraz psychologicznej dziecka. Nie wyrządza szkody ani nie prowadzi do wystąpienia przejawów agresji na żadnym poziomie (w przeciwieństwie do kary fizycznej).
• Większość kar może sprawić, że dziecko zacznie żywić urazę i inne negatywne emocje względem osoby, która je karze. Dzięki użyciu hiperkorekcji w celu modyfikacji zachowań masz bardzo dużą szansę na uniknięcie takiego rozwoju wydarzeń.
• Hiperkorekcja uczy dzieci właściwego zachowania. Dzięki temu nie tylko korygujemy niepożądane zachowania, ale również uczymy właściwych alternatyw.

Na czym polega hiperkorekcja?

Wiemy, że hiperkorekcja to technika z zakresu warunkowania instrumentalnego, która ma na celu wyeliminowanie niepożądanych zachowań. Ale na czym właściwie polega jej działanie? Ten rodzaj modyfikowania zachowań wymaga od dziecka zachowywania się we właściwy sposób, związany bezpośrednio z zachowaniem, które chcesz wyeliminować.

Takie działanie należy powtarzać kilkukrotnie lub wystarczająco długo. Co więcej, wykonywanie pożądanych zachowań jest zależne od wystąpienia tych niepożądanych.

Innymi słowy, do każdego nieprawidłowego zachowania należy przypisać zachowanie, które jest właściwe. Za każdym razem, gdy pojawi się nieprawidłowe zachowanie, dziecko musi kilkukrotnie lub przez dłuższy czas zachowywać się we właściwy sposób.

Taką technikę hiperkorekcji można stosować w dwojaki sposób:

• Hiperkorekcja rekompensująca: Ta metoda odnosi się do zachowań, które wywierają szkodliwy lub niszczący wpływ na otoczenie. Stosuje się ją na przykład gdy dziecko pisze po ścianach lub meblach. W takim przypadku dziecko powinno naprawić szkody wyrządzone przez jego złe zachowanie. Musi naprawić zniszczoną przestrzeń lub sprawić, że jej stan będzie jeszcze lepszy niż pierwotnie. Możesz na przykład poprosić dziecko, aby wyczyściło stół, po którym pisało, jak również inne meble w całym pokoju.
• Ćwiczenia pozytywne: W wielu przypadkach zachowanie, które chcesz wyeliminować, nie wywiera szkodliwego wpływu na otoczenie. Jeżeli zetkniesz się z takim problemem, możesz wykorzystać drugi sposób. Ćwiczenia pozytywne wymagają od dziecka zachowania w sposób odwrotny do tego działania, jakie chcesz wyeliminować. Musi powtórzyć pożądane działanie kilka razy lub tak długo, jak to konieczne. Możesz na przykład powiedzieć dziecku, że ma ćwiczyć podnoszenie ubrań z podłogi i wkładanie ich do kosza na pranie, powtarzając czynność 10 razy.

Logiczne konsekwencje

Sama widzisz, że chociaż hiperkorekcja to pewna forma karania, to element związany z karaniem nie jest arbitralny. Jest całkowicie związany z problematycznym zachowaniem. Dzięki temu uczymy dziecko wykorzystując naturalne konsekwencje jego zachowań, a nie niezwiązane z nimi kary.

Naprawianie szkód wyrządzonych w otoczeniu lub ćwiczenie właściwego zachowania ma o wiele większą wartość edukacyjną niż na przykład zabranianie oglądania telewizji.

Dlatego też jeśli chcesz zmienić czyjeś zachowanie, pamiętaj o hiperkorekcji. Z pewnością przekonasz się, że to bardzo skuteczna technika modyfikacji zachowań.