Nagradzanie dziecka za dobre oceny: poznaj jego plusy i minusy

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 30 lipca, 2019

Wielu rodziców daje swoim dzieciom prezenty i nagrody za dobre wyniki w szkole. Jednak takie rozwiązanie nie zawsze się sprawdza. W poniższym artykule przybliżymy wady i zalety, jakie niesie ze sobą nagradzanie dziecka za dobre oceny.

Nagradzanie dziecka za dobre oceny może mieć zarówno dobre, jak i złe skutki. Wielu rodziców ucieka się do systemu nagród, aby upewnić się, że ich dziecko będzie miało dobre wyniki w szkole. Ale czy warto zachęcać dziecko do zdobywania dobrych ocen w szkole obiecując mu nagrody?

Chwalenie, docenianie i gratulowanie dziecku, które zdobyło dobrą ocenę w szkole, odgrywa bardzo istotną rolę. Jednak nigdy nie powinno się przekupować go prezentami. Twój maluch ma jeden obowiązek: naukę. Dlatego powinnaś podkreślać jej znaczenie i wspierać dziecko nawet wtedy, gdy coś mu się nie uda. Pamiętaj jedynie, że celem końcowym nie może być prezent ani nagroda.

Nagradzanie dziecka za dobre oceny: plusy i minusy

Pamiętaj, że kupowanie dziecku rzeczy materialnych to nie najlepszy pomysł na nagrodzenie wysiłku, jaki włożyło w osiągnięcie celu. Naucz je ciężkiej pracy. Dzięki temu będzie odczuwało dumę z tego, że pracuje ciężko, aby osiągnąć swój cel.

Zalety

1. Wzmocnienie pozytywne. Nagradzanie dziecka za włożony przez nie wysiłek i docenianie tego poprzez kupno lodów lub przedłużenie czasu na granie w gry komputerowe o godzinę przynosi pozytywne skutki. Chociaż powinnaś starać się wzmacniać pozytywne działania, nie musisz robić tego dając dziecku materialne prezenty.
2. Błyskawiczne rezultaty. Zarówno wzmocnienie pozytywne, jak i negatywne sprawiają, że zachowanie może zmienić się szybko i skutecznie. To sposoby, na które maluch reaguje już od wczesnych lat życia. Jednak musisz pilnować, by nie stanowiły jedynego sposobu na naukę odpowiednich zachowań lub pobudzanie motywacji, bo z czasem zaczną stawać się coraz mniej skuteczne.
3. Dyscyplina. Chociaż stosowanie kar i nagród może pomóc wprowadzić dyscyplinę i zachęcić dziecko do dbania o właściwe zachowanie, nie powinnaś polegać tylko na tej technice. Może sprawdzić się w określonych sytuacjach, ale co się stanie, jeśli w którymś momencie nie będzie perspektywy ani kary, ani nagrody?

Wady

1. Zmniejszenie znaczenia wolności wyboru. Jeśli zaczniesz wdrażać dyscyplinę bazując jedynie na nagrodach i zakazach, dziecko nie będzie w stanie nauczyć się jej prawdziwego znaczenia. Zamiast tego będzie postępowało zgodnie z Twoimi wytycznymi jedynie po to, by dostać nagrodę lub uniknąć kary.

   

2. Dążenie do osiągania dobrych wyników, aby coś za to dostać. Może do tego dojść, jeśli dziecko będzie przedkładało nagrody i prezenty ponad naukę. Być może nie chce zostać ukarane albo chce otrzymać nową zabawkę. Aby to osiągnąć, może zacząć oszukiwać, ściągać lub zapamiętywać rzeczy bez głębszej nauki, tylko po to, aby zdać.
3. Koncentrowanie się jedynie na nagrodach. Jeśli dziecko działa jedynie na bazie pozytywnych nagród i negatywnych kar, szybko straci z oczu prawdziwy cel nauki. Dlatego może zacząć przedkładać wyniki z testów nad to, co robi i czego się uczy.

Nagradzanie dziecka za dobre oceny – argumenty za i przeciw

Argumenty przemawiające na korzyść

• Jeśli dasz swojemu maluchowi prezent, nauczy się, że wysiłek i wytrwałość przynoszą dobre rezultaty. Podarunki pomagają dziecku zachować motywację.
• Jednak jeśli zdecydujesz się dać mu coś w nagrodę za dobre oceny, musisz sama ocenić, czy powinny być to rzeczy materialne. Być może powinnaś pogratulować mu lub przytulić je czy pocałować. Dziecko będzie szczęśliwe, że widzisz i doceniasz jego pracę i wysiłek.
• Chociaż nie ma nic złego w nagradzaniu dziecka, najlepiej byłoby, gdy nie spodziewało się, że coś dostanie. Dzięki temu zacznie postrzegać nagrodę jako wynik pracy włożonej w osiągnięcie celu, a nie coś, co mu się zawsze należy. Tym samym zapamięta, jak duże znaczenie odgrywa ciężka praca i wytrwałość.
• Możesz również użyć prezentów w roli zachęty, gdy dziecko zaczyna tracić chęci. Zadbaj o to, aby postrzegało je jako dodatkową motywację. Najlepiej byłoby, gdyby Twoja pociecha pracowała regularnie każdego dnia, a ni tylko wtedy, gdy może zostać za to nagrodzona.

Argumenty przemawiające na niekorzyść

• Dziecko musi pojąć, że nauka to jego obowiązek, a dobre oceny pomagają zapewnić mu lepszą przyszłość. Nie pozwól, aby maluch przyzwyczaił się do otrzymywania nagród za osiągnięcia.
• Podarunki mogą wyrządzić więcej złego niż dobrego, jeśli dziecko zacznie wierzyć, że musisz je nagradzać za naukę, mimo tego, że stanowi ona jego obowiązek. Z czasem zacznie wymagać coraz większej liczby kosztowniejszych nagród.
• Nagroda nie może stanowić celu końcowego. Nagradzanie dziecka za dobre oceny może sprawić, że zacznie postrzegać naukę w wymiarze “coś za coś”. Tym samym ryzykujesz, że będzie oczekiwało ich na zakończenie każdego semestru. Dawanie prezentów przestanie być skuteczne, jeśli Twoja pociecha będzie ich oczekiwała nawet gdy dostanie złą ocenę.
• Obiecywanie prezentów za zdanie wszystkich przedmiotów może sprawić, że jeśli maluchowi podwinie się noga, będzie czuło się jak największa porażka.
• Poświęcanie dziecku uwagi i zapewnianie mu czułości przynosi o wiele lepsze rezultaty. Najważniejsza rzecz, którą możesz przekazać dziecku, to wartości i solidne podstawy, które pomogą mu wejść w dorosłe życie. Rzeczy materialne są ulotne.

Musisz być świadoma tego, że dziecko czasem może zasłużyć na nagrodę za dobre oceny lub karę za złe. Najważniejsze, abyś zadbała o to, by nagrody nie stanowiły jedynej motywacji do zdobywania dobrych ocen, bo bez perspektywy nagrody dziecko może nie mieć ochoty pracować.