Umiejętności myślenia wyższego rzędu - dlaczego są tak ważne?

Umiejętności myślenia i krytycznej analizy należą do procesów wyższego rzędu. Dowiedz się czym są i jak je rozwijać u dzieci.

Napisane i zweryfikowane przez pedagog María Matilde.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Krytyczne myślenie, to bez wątpienia jedna z najważniejszych pozycji ze ścisłej czołówki umiejętności, jakich nauczać powinna współczesna i zmodernizowana szkoła. Umiejętności myślenia nakierowanego na cel, planowania i analizy są niezwykle ważne w życiu dziecka i dorosłego.

Czym są  w rzeczywistości umiejętności myślenia wyższego rzędu? Dlaczego są tak ważne u dzieci i młodzieży oraz jak możemy je rozwijać?
Czytaj dalej i dowiedz się więcej!

Umiejętności myślenia wyższego rzędu: dlaczego są ważne?

Uczenie się to proces, który obejmuje nie tylko przyswajanie i zapamiętywanie informacji. Obejmuje również możliwość znacznego zrozumienia, zastosowania i refleksji nad tym, czego się uczymy. W tym artykule przyjrzymy się tak zwanym umiejętnościom myślenia wyższego rzędu.

Jako ludzie zdobywamy je już od dzieciństwa, poprzez wszystkie procesy uczenia się i zdobywane doświadczenia, przez które przechodzimy.

Istotne jest między innymi rozpoznawanie błędnych informacji z niepotwierdzonych źródeł, łączenie ze sobą rozmaitych faktów i umiejętność wskazania błędów w rozumowaniu innych. Wszystkie te zdolności są na wagę złota, nieważne jaką strategię nauczania stosujesz.

Krytyczne myślenie jest wartościowe nie tylko podczas nauki ale i w życiu codziennym. Zwłaszcza w dzisiejszym świecie, gdzie z każdej strony bombardują nas informacje z wątpliwych źródeł.

Nauka odbywa się w kontekście społecznym i kulturowym. Każda osoba zdobywa wiedzę poprzez naukę, ćwiczenia lub osobiste doświadczenia. Zachęcanie podopiecznych do krytycznego myślenia powinno należeć do priorytetów nauczycieli i rodziców.

Umiejętności samodzielnego wyciągania wniosków- co oznaczają?

Jak już powiedzieliśmy, uczenie się to proces zdobywania wiedzy. Jednak oznacza to nie tylko zapamiętywanie, ale także zrozumienie i docenienie tego, czego się uczymy. Aby to zrobić, konieczne są inne operacje poznawcze. Obejmują one zdolność analizowania, a także syntetyzowania informacji.

Te operacje poznawcze pozwolą ludziom przyswoić informacje o pojęciach, procedurach i wartościach. Dzięki tym informacjom zbudują nowe funkcjonalne reprezentacje mentalne, aby zastosować je w różnych kontekstach i okolicznościach.

Uczenie się jest zatem umiejętnością, która pozwala ludziom rozwijać inne umiejętności, uczyć się i nabywać nawyków. Pozwala im także budować i modyfikować postawy i zachowania. Krótko mówiąc, ludzkie uczenie się pozwala nam rozwinąć umiejętności niezbędne do dostosowania naszych zdolności motorycznych i intelektu do naszego otoczenia.

Umiejętności myślenia wyższego rzędu: dlaczego są tak ważne?

Wśród umiejętności lub zdolności, które ludzie rozwijają w procesie uczenia się, istnieją bardziej złożone, znane jako umiejętności myślenia wyższego rzędu.

Matthew Lipman w swojej książce Complex Thought and Education mówi o budowaniu lepszej jakości myśli, które rozwijają lepsze funkcje psychologiczne. Autor odwołuje się do sposobu rozumowania, który jest pod wieloma względami podobny do tego, który jest używany w dochodzeniach karnych. Ten rodzaj rozumowania nieustannie zadaje sobie pytania.

Lipman twierdzi zatem, że powinniśmy rozwijać umiejętności myślenia wyższego rzędu i definiuje je jako:

Umiejętności myślenia wyższego rzędu są następujące:

• Analiza. Umiejętność rozróżniania i rozdzielania różnych części całości, dopóki nie poznają ich zasad lub elementów.
• Synteza. Umiejętność dojścia do kompozycji całości z wiedzy i zestawienia jej części.
• Konceptualizacja. Jest to umiejętność wyodrębnienia niezbędnych cech, aby móc opisać sytuację, zjawisko lub problem.
• Zarządzanie informacją. Jest to zdolność wizualizacji elementów składowych sytuacji jako całości. Są one następnie dzielone na zbiory reguł, zasad lub środków, które są ze sobą powiązane.
• Krytyczne myślenie. Zdolność jednostki do samodzielnego myślenia, a tym samym do analizowania i oceny spójności różnych pomysłów w tym, co czytają, słyszą lub obserwują. Umiejętności myślenia wyższego rzędu: dlaczego są ważne?
• Dochodzenie. Jest to umiejętność stawiania precyzyjnych hipotez na temat tego, co osoba studiuje. Ponadto polega na zbieraniu danych i informacji w celu weryfikacji hipotez, a następnie formułowania praw i teorii.
• Metapoznanie. To jest zdolność do refleksji nad własnymi myślami.

Najlepszą formą rozwoju krytycznego i samodzielnego myślenia jest zadawanie i rozważanie otwartych pytań. Jest tak, ponieważ prowadzą one do największej ilości dyskusji. Są szczególnie cenne przy nauce krytycznego myślenia, bo pokazują, że zawsze istnieje więcej niż jedna odpowiedź, promują kreatywność i refleksję.

Używaj pytań typu tak/nie tylko wtedy, jeżeli zagadnienie tego wymaga. Podobnie z pytaniem uczniów o bardzo drobne szczegóły. Często bardziej wartościowe będzie, kiedy samodzielnie skojarzą ze sobą fakty i stworzą własne konkluzje, zamiast wkuwania setek dat, imion i długich definicji, które i tak zapomną. Samodzielne rozwiązanie problemu jest najefektywniejsze.

Znaczenie cech wyższego rzędu

Za myśleniem wyższego rzędu kryje się rozwój i zarządzanie zdolnościami intelektualnymi wyższego rzędu, o których już wspomnieliśmy.

Krótko mówiąc, umiejętności myślenia wyższego rzędu są ważne w celu skonstruowania złożonego procesu myślowego, który jest w stanie skupić się zarówno na treści, jak i procedurach. Są one ważne, ponieważ umożliwiają racjonalne i refleksyjne myślenie, które jest jednocześnie krytyczne, innowacyjne i kreatywne.