Konflikt serologiczny w ciąży: co warto wiedzieć?

Napisane i zweryfikowane przez biolog Olga Carbajo.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Konflikt serologiczny nie zawsze stanowi problem podczas pierwszej ciąży. Jednak w kolejnych ciążach mogą pojawić się komplikacje.

Czynniki Rh zostały odkryte w roku 1940 podczas eksperymentalnego badania przeprowadzanego na małpach. Koncentrowały się one głównie na małpach Macaco Rhesus – stąd właśnie wzięła się nazwa czynnik Rh.

Dzięki tym zwierzętom naukowcy odkryli, że osoby, które mają grupę krwi Rh- mogą otrzymywać krew jedynie od osób, które również mają grupę krwi Rh-. Ten fenomen jest znany jako konflikt serologiczny.

Krew płodu i jego matki rzadko kiedy łączą się ze sobą. Jednak istnieje niewielkie ryzyko, że dojdzie do tego podczas porodu. Biorąc pod uwagę fakt, że czynnik Rh jest dziedziczny, krew dziecka może, ale nie musi być taka sama jak matki. Innymi słowy, dziecko może odziedziczyć ten stan po matce, ale nie zawsze tak jest.

Jeśli matka z ujemnym czynnikiem Rh zetknie się z czerwonymi komórkami krwi swojego dziecka, zacznie wytwarzać określone białka. Te białka – przeciwciała walczące z płodem o czynniku Rh dodatnim – pojawią się w odpowiedzi na antygeny obecne we krwi dziecka.

Ta sytuacja może sprawić, że kobieta będzie miała problem podczas drugiej ciąży, jeśli to dziecko będzie również miało dodatni czynnik Rh.

Co dzieje się w przypadku konfliktu serologicznego w kolejnych ciążach?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, w przypadku konfliktu między krwią z czynnikiem Rh dodatnim i ujemnym, organizm kobiety wytwarza przeciwciała. Nie stanowi to problemu podczas pierwszej ciąży (kiedy dochodzi do zetknięcia się krwi) ani nie wywiera wpływu na codzienne życie.

Jednak takie kobiety muszą przestrzegać odpowiednich środków ostrożności podczas każdej kolejnej ciąży.

Podczas drugiej ciąży, jeśli drugie dziecko kobiety ma czynniki Rh dodatni tak jak jej pierwsze, pojawia się pewne niebezpieczeństwo. Jej przeciwciała zidentyfikują czerwone komórki krwi dziecka jako ryzyko, jeśli przekroczą barierę łożyska.

Następnie zaczną atakować i niszczyć czerwone komórki krwi szybciej niż dziecko będzie w stanie produkować nowe. Może to doprowadzić do anemii, która może prowadzić nawet do śmierci.

Wnioski i środki ostrożności

Jeśli masz ujemną grupę krwi, tak samo jak Twoje dziecko, nie masz się czym martwić. Jednak jeśli dziecko ma inny czynnik Rh niż Ty, lekarz zleci przeprowadzenie badań i zastosuje następujące kroki:

• Badanie krwi podczas pierwszego trymestru.
• Jeśli nie zaczęłaś jeszcze produkować przeciwciał, Twój lekarz poda Ci immunoglobuliny Rh, aby nie dopuścić do ich pojawienia się.
• W 28. tygodniu ciąży i po porodzie należy wykonać kolejne badania krwi.
• Po porodzie następuje kolejne wstrzyknięcie immunoglobulin.

Jeśli jednak zaczęłaś już wytwarzać przeciwciała, to podanie immunoglobulin niczego nie da. W takim przypadku jedyna opcja to ścisłe kontrolowanie zarówno stanu matki, jak i jej rozwijającego się dziecka. Kiedy nadejdzie czas rozwiązania, konieczne będzie dokonanie transfuzji przez pępowinę.

Zdarzają się przypadki, w których matka mogła wytworzyć przeciwciała do dodatniej grupy krwi jeszcze przed porodem. Mogło do tego dojść w wyniku aborcji lub poronienia, ciąży ektopowej, błędnej transfuzji krwi i w innych przypadkach.

W każdym razie, jeśli masz tylko jakiekolwiek wątpliwości, porozmawiaj ze swoim lekarzem i poproś o wykonanie badań prenatalnych.

Najnowsze statystyki zebrane przez organizację KidsHealth są zachęcające. Ponieważ lekarze zaczęli troszczyć się o kontrolę i podawać immunoglobuliny, przypadki poronienia i wymiany transfuzji znacząco zmalały. W rzeczywistości obecnie rzadko kiedy do nich dochodzi.