Porównywanie społeczne: jak na nas wpływa?
Bycie porównywanym do innych może stanowić źródło ogromnej frustracji i lęków. Właśnie dlatego należy wiedzieć jak wykorzystywać porównywanie społeczne w pozytywny sposób.
Cały czas porównujemy siebie samych do otaczających nas ludzi, osób, które widzimy w mediach społecznościowych, osób publicznych, a nawet fikcyjnych postaci. Większość społeczeństwa uważa, że porównywanie społeczne jest negatywne i powinno się go unikać za wszelką cenę.
Ale jak zareagowałabyś słysząc, że porównywanie społeczne stanowi część charakteru każdego człowieka?
Czy odczuwamy potrzebę porównywania siebie z innymi?
Leon Festinger to twórca teorii porównywania społecznego i dysonansu poznawczego. Postuluje, że ludzie odczuwają potrzebę oceniania własnych opinii i umiejętności. Innymi słowy, ludzie muszą wiedzieć, że są konsekwentni, a ich wybory oraz myśli są uzasadnione.
Według psychologa Joel Feliu ludzie zaczęli porównywać się z innymi, aby osiągnąć uczucie pewności, ponieważ nie mieli innej możliwości na potwierdzenie zasadności swoich opinii i umiejętności.
Nawet jeżeli sytuacja, w jakiej się znajdujemy, jest dość jasna, często pokładamy zaufanie w opiniach innych ludzi. Innymi słowy, aby wiedzieć co robić, mówić czy myśleć ufamy ich opiniom bardziej niż naszym własnym.
Feliu wskazuje jednak, że porównania nie są dokonywane w sposób przypadkowy. O wiele częściej porównujemy się z ludźmi, których uważamy za podobnych do nas. Dlatego też gdy stwierdzimy, że między nami a drugą osobą zachodzą jakieś podobieństwa, zaczynamy na niej bardziej polegać, aby ocenić nasze opinie i umiejętności.
Takie działania prowadzą do powstania efektu jednorodności grupy. Fakt, że potrzebujemy rzetelnych opinii od osób, które uważamy za podobne do nas, przekłada się na pragnienie jednorodności grupy. Oznacza to, że chcemy bardziej przypominać innych, a inni chcą bardziej przypominać nas.
Dysonans poznawczy
Ale co się dzieje, gdy nasze nastawienia i opinie nie pasują do osób, które uznajemy za podobne do nas? Według Festingera w momencie, w którym porównywanie społeczne wywołuje niespójności, pojawia się dysonans poznawczy.
Taki dysonans wytwarza napięcie psychologiczne. Może sprawić, że zaczniemy wprowadzać zmiany w naszych decyzjach, opiniach, nastawieniach, a nawet w naszych systemach poznawczych.
Porównywanie społeczne: jak bardzo jest szkodliwe?
Skoro już wiemy, że porównywanie społeczne stanowi część natury każdego człowieka, musimy odpowiedzieć na niezwykle istotne pytanie. Jaki wpływ ma na nas porównywanie się z innymi ludźmi?
Porównywanie się z innymi będzie wywierało na nas różny wpływ w zależności od znaczenia, jakie mu przypiszemy. Sposób, w jaki oceniamy sytuacje, w których się znajdujemy, w odniesieniu do sytuacji innych ludzi może znacząco odbić się na naszym poczuciu własne wartości oraz zmniejszyć nasze poczucie autonomii.
Jednak musimy również zrozumieć, że każdy z nas może znaleźć się w różnych, wyjątkowych sytuacjach życiowych wynikających z trudnych doświadczeń. Innymi słowy, musisz pamiętać, że wydarzenia prowadzające do stanu, w jakim się znajdujesz, i stanu innych osób znacząco różnią się od siebie.
Porównywanie swojego życia z życiem innych może znacząco obniżyć Twoje poczucie własne wartości.
Warto zawsze pamiętać o słynnym powiedzeniu: “nie oceniaj książki po okładce”. Pamiętaj, że pozory łudzą. Susan Biali, lekarka i specjalista do spraw dobrego samopoczucia, podkreśla, że nie można porównywać “zewnętrza” innych osób z naszym “wnętrzem”.
Pojawienie się mediów społecznościowych sprawiło, że bardzo często porównujemy swoje życie z życiem innych przeglądając ich profile na Facebooku i Instagramie. Robimy to chociaż możemy opierać się jedynie na zdjęciach umieszczanych przez nich w sieci.
Porównywanie społeczne jako inspiracja
Każdy z nas jest wyjątkowy i zmaga się z własnymi okolicznościami. Jeżeli będziemy stale porównywać się z innymi, zaczniemy przyjmować określone wymagania, które nie są spójne z naszymi doświadczeniami. Mimo tego istnieje zdrowy sposób na wykorzystanie porównywania społecznego: jako inspiracji.
Obserwowanie tego, jak inni robią postępy i spełniają swoje marzenia, gdy Ty masz jeszcze przed sobą długą drogę, może być niezwykle frustrujące. Może również wzbudzać znaczący poziom niepokoju. Kiedy porównujesz się z innymi, zamień tą frustrację i zazdrość płynącą z braku tego, co mają inni, w motywację.
Innymi słowy, porównywanie się z innymi powinno zawsze koncentrować się na próbach poprawy samego siebie. Obserwuj takie osoby z innej perspektywy, traktując je jako model lub cel, który pomoże Ci dopiąć swego. Analizuj co musieli zrobić, aby dostać się tam, gdzie są obecnie, i motywuj samą siebie mówiąc: “Jeśli oni dali radę, ja też sobie poradzę”.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Biali, S. (2010). Live a live you love: seven steps to a healthier, happier, more passionate you. Beaufort Books.
- Festinger, L. (1975). Teoría de la disonancia cognoscitiva. Instituto de Estudios Políticos. España
- Ibáñez, T., Botella, M., Domènech, M., Feliu, J., Martínez, L.M., Pallí, C., Pujal, M. y Tirado, F.J. (2004). Introducción a la psicología social. Editorial UOC. España: Barcelona.
