Dziecko ma problemy w szkole: dlaczego?

Kiedy dziecko ma problemy w szkole często obwiniamy je za brak wysiłku. Ale istnieje wiele innych czynników mających źródło w rodzinie i społeczeństwie jako całości, które należy uwzględnić w takiej sytuacji.

W tym artykule przyjrzymy się niektórym przyczynom i czynnikom, które mogą prowadzić do tego, że dziecko ma problemy w szkole. Nieradzenie sobie w szkole jest równoznaczne z niespełnieniem minimalnych wymagań akademickich określonych przez system edukacji. W wielu krajach duża liczba dzieci nie spełnia tych standardów.

Przede wszystkim warto zaznaczyć, że gdy dziecko ma problemy w szkole i przez to odnosi niepowodzenia, jest to inna sytuacja niż w przypadku dziecka, które się poddało. Uczniowie, którzy porzucają naukę mogą być w stanie osiągać wymagane standardy akademickie, ale nie ukończą obowiązkowej edukacji na poziomie średnim ze względu na własną decyzję.

Sam termin „niepowodzenie” jest kontrowersyjny. Sugeruje, że osoby, które nie mają formalnych kwalifikacji edukacyjnych, zawiodły w swoim życiu jako całości. To również idzie w parze z koncepcją, że wina leży po stronie ucznia.

W rzeczywistości nauczyciele, rodzice, system edukacji i państwo mogą skorzystać z wielu możliwych rozwiązań, gdy dziecko ma problemy w szkole.

Rzućmy okiem na niektóre z najważniejszych powodów, dla których dziecko ma problemy w szkole.

Dlaczego dziecko ma problemy w szkole

• Brak motywacji lub zainteresowania ze strony ucznia. Jest to problem bardziej powszechny na poziomie średnim lub wyższym niż wśród uczniów szkół podstawowych. Uczniowie, którym brakuje motywacji, na ogół mają rodziców, którzy nie spełniają roli przewodników i mentorów. Dzieci i młodzież łatwo zwieść, jeśli nikt zawczasu nie pokaże im właściwej drogi.
• Deficyt intelektualny. Uczniowie z ograniczeniami poznawczymi stanowią zaskakująco mały odsetek tych, którzy nie spełniają minimalnych wymagań w systemie edukacji. Badania pokazują, że około 2% uczniów ma trudności z przetwarzaniem koncepcji, operacji i informacji.
• Trudności w uczeniu się. Dysleksja i dyskalkulia (trudności z liczeniem) są częstymi problemami wśród dzieci w wieku szkolnym i przyczyniają się do sytuacji, w której stwierdza się, że dziecko ma problemy w szkole.
• Problemy ze wzrokiem. Choć dla niektórych może się to wydawać dziwne, krótkowzroczność lub inne problemy ze wzrokiem mogą prowadzić do ogromnej frustracji w szkole.
• Tło rodzinne i społeczno-kulturowe. Warunki, w jakich żyjemy, mogą wpływać na naszą efektywność w szkole lub pracy. Nie musi to oznaczać, że dzieci rodziców o wyższych kwalifikacjach lepiej sobie poradzą w szkole. Istnieją badania kwestionujące ten związek.
• Złe nauczanie. Jak w każdej dziedzinie pracy, są dobrzy nauczyciele i źli. Zdolność nauczyciela do jasnego przekazywania wiedzy, uczciwego traktowania uczniów i zarządzania ich czasem podczas lekcji w szkole może mieć duży wpływ na efektywność uczniów. Jest to jednak warunek dodatkowy: gdy dziecko ma problemy w szkole, zły nauczyciel bardzo rzadko jest tego jedyną przyczyną.

Inne powody, dla których dziecko ma problemy w szkole

Oprócz powyższych przyczyn istnieją również inne czynniki, które mogą wpływać na wyniki dziecka w szkole.

Pierwszym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest kontekst emocjonalny. Obejmuje to relacje międzyludzkie dziecka (z członkami rodziny i rówieśnikami), a także jego równowagę emocjonalną i zdolność kontrolowania swoich uczuć i zachowań.

Innym czynnikiem jest nacisk na sukces edukacyjny w rodzinie dziecka. Rodzice muszą dawać przykład i zapewniać wsparcie dzieciom w wieku szkolnym. Muszą wczuwać się w ich zmagania i doceniać ich osiągnięcia.

Dzieciom trzeba pokazać, że szkoła nie jest stratą czasu. Młody człowiek docenia edukację tylko wtedy, gdy widzi, że jest to droga do lepszej przyszłości.

Kolejną poradą dla rodziców jest skończenie z mierzeniem, ile dziecko nauczyło się tylko na podstawie ich ocen. Szkoła to znacznie więcej niż testy i egzaminy: tam uczymy się współpracować z innymi, nawiązujemy kontakty towarzyskie, rozwijamy rozumowanie i ćwiczymy rozwiązywanie problemów.

Mając to na uwadze, musimy postrzegać edukację jako całość i nie dać się uwięzić przez statystyki.

Wreszcie warunki społeczno-ekonomiczne odgrywają niezaprzeczalną rolę w wynikach dzieci w szkole. Według The Spirit Level, wpływowej analizy nierówności autorstwa brytyjskich autorów Richarda Wilkinsona i Kate Pickett, istnieje bardzo ścisły związek między poziomem ubóstwa w społeczności a poziomem wykształcenia dorastających w nim dzieci.

Jeśli myślisz, że tylko Twoje dziecko ma problemy w szkole…

Chociaż niektóre statystyki obejmują również studentów, którzy rezygnują z nauki, istnieją pewne dane, które dają wgląd w to, ile dzieci odnosi niepowodzenia w szkole.

Badania przeprowadzone przez oficjalne instytucje w Europie pokazują, że Hiszpania i Portugalia są najgorsze pod tym względem – około 20% uczniów odnosi porażki w szkole, chociaż liczby te dramatycznie spadły w ciągu ostatniej dekady.

Tymczasem w Szwecji tylko 7% uczniów nie spełnia standardów, a w Chorwacji (2,8%), Słowenii (5%), na Cyprze (5,3%) i w Polsce (5,3%) liczba ta jest jeszcze niższa.