Rywalizacja i czułość między rodzeństwem

4 minuty

Napisane i zweryfikowane przez pedagog społeczny Natalia Cobos Serrano.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Relacja łącząca rodzeństwo odgrywa kluczową rolę w ich całym życiu. Właśnie dlatego rodzice muszą uczyć tego swoje dzieci i pomagać im nawiązać ciepłą i pozytywną relację. Dowiedz się na czym polega rywalizacja i czułość między rodzeństwem oraz poznaj jej aspekty.

Rywalizacja i czułość między rodzeństwem to kwestia obejmująca całą rodzinę, która może wzbudzać w rodzicach troskę. Nie ma wątpliwości, że relacja łącząca braci i siostry ma ogromne znaczenie, bez względu na to, czy jest dobra czy zła.

Ciepła i pozytywna relacja zapewnia nie tylko istotny kontekst w rozwoju. Przede wszystkim reprezentuje jeden z najbardziej wyjątkowych i niezastąpionych związków z innymi ludźmi.

Rywalizacja i czułość między rodzeństwem w dzieciństwie i okresie nastoletnim

Rywalizacja między rodzeństwem

Dynamika relacji rodzinnych bez wątpienia zmienia się nieuchronnie wraz z pojawieniem się nowego rodzeństwa. Takie zmiany wywierają ogromny wpływ na starsze rodzeństwo.

Kiedy pojawia się nowe dziecko, starsze rodzeństwo może zmienić swoje zachowanie względem rodziców. Zazwyczaj częściej występują zachowania wskazujące na przywiązanie, a starsze rodzeństwo może wdawać się w rywalizację z nowymi członkami rodziny.

Karmienie piersią to bez wątpienia mecząca faza, która odbija się na harmonogramie snu matki, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecko. Mamy, które znajdują się w tym etapie, często czują się wyczerpane, co wpływa na ich relację ze starszymi dziećmi.

Oczywiście nie mają tyle samo czasu, cierpliwości czy energii, które mogłyby poświęcić starszemu dziecku. W wyniku tego starsi bracia i siostry zwiększają swoje wymagania, aby spróbować odzyskać utracone terytorium.

Wraz z nadejściem noworodka może zmienić się również sposób, w jaki rodzice postrzegają starsze rodzeństwo. Ich wymagania często zwiększają się, a wraz za nimi idą zwiększone kary. W zderzeniu z tą rzeczywistością starsi bracia i siostry zaczynają odczuwać zazdrość.

Może ona objawiać się przez negatywne reakcje względem rodziców lub serię protestów. Dziecko może choćby odmawiać jedzenia, nie chcieć chodzić do szkoły, wymiotować i mieć problemy ze snem.

Jednak ich zachowaniem względem młodszego rodzeństwa bywa bardziej ambiwalentne. Z jednej strony może pojawiać się akceptacja (przytulanie, pocałunki), a z drugiej odrzucenie (agresja).

Psycholożka dziecięca Talia Velasco twierdzi, że takie ambiwalentne nastawienie stanowi świadectwo współistnienia dwóch przeciwstawnych emocji. Z jednej strony starsze rodzeństwo może odczuwać zazdrość. Jednak jednocześnie może również mieć świadomość silnej i pełnej czułości więzi, która łączy je z młodszym braciszkiem lub siostrzyczką.

Rywalizacja między rodzeństwem w okresie nastoletnim

Kiedy dzieci wchodzą w okres nastoletni, mogą zacząć pojawiać się między nimi konflikty. Dzieje się tak nawet w przypadku dzieci, które w dzieciństwie łączyła pełna czułości i spokoju relacja.

Jedna z przyczyn takiego dystansowania się rodzeństwa wiąże się z pragnieniem osiągnięcia zwiększonej autonomii i intymności w kontekście rodzinnymi. Jednocześnie może zmienić się również dynamika między rodzeństwem. Dzieje się tak, ponieważ zainteresowania starszego rodzeństwa mogą się zmieniać wraz z wejściem w okres dojrzewania.

W wielu przypadkach rodzeństwo w okresie nastoletnim odmawia interakcji czy zabawy z młodszymi braćmi i siostrami. Jednak młodsze rodzeństwo, starając się przyciągnąć uwagę starszego, zwiększy jedynie jego frustrację.

Czułość między rodzeństwem

Pomiędzy rodzeństwem dość często pojawia się zazdrość i rywalizacja. Jednak z czasem wytwarza się między nimi wyjątkowa i niepowtarzalna więź. Taka relacja łącząca rodzeństwo w znaczącym stopniu różni się od tej, która łączy ich z rodzicami.

Co więcej, rywalizacja obecna w okresie nastoletnim stopniowo zmniejszy się jeśli dzieci nawiążą solidną i pełną czułości więź w dzieciństwie.

Bracia i siostry spędzają ze sobą wiele godzin w ciągu dnia i mnóstwo czasu na przestrzeni całego życia. Relacja łącząca rodzeństwo to prawdopodobnie najdłuższy bliski związek z drugą osobą. Z tego powodu będą wspólnie przeżywać wiele radości i smutków.

Mary Ainsworth opisała kilka obserwacji dotyczących więzi łączącej rodzeństwo:

Starsze rodzeństwo troszczy się o młodsze rodzeństwo w sposób podobny do matki.
Rodzeństwo pomaga sobie nawzajem i wspiera siebie w przypadku nieobecności rodziców.
Rodzeństwo umożliwia sobie nawzajem badanie i poznawanie.
Niepokój związany z krótką separacją zmniejsza się w obecności rodzeństwa.
Kiedy rodzic zginie, proces żałoby staje się łatwiejszy dzięki rodzeństwu.
Wejście do szkoły jest łatwiejsze, gdy rodzeństwo jest ze sobą.

“Siostry są jak sieć asekuracyjna w chaotycznym świecie dzięki temu, że wspierają siebie nawzajem.”
–Carol Saline–

Czy rodzice mają wpływ na rywalizację i czułość między rodzeństwem?

Nina Howe i Holly Recchia udowodniły w badaniu Relacje między rodzeństwem i ich wpływ na rozwój dziecka (w języku angielskim) znaczenie, jakie odgrywa stosowanie przez rodziców strategii rozwojowych, które są dopasowane do wieku dzieci.

Z zebranych przez nie danych wynika, że strategie wykorzystywane przez rodziców w celu radzenia sobie z konfliktami wybuchającymi między rodzeństwem uczą dzieci dogadywać się z innymi.

Pośród różnych strategii rodzicielskich Howe i Recchia rozróżniają strategie konstruktywne i negatywne. Pozytywne podejścia polegają na wykorzystaniu negocjacji w celu rozwiązywania konfliktów. Podejścia destrukcyjne wykorzystują metody takie jak siła i agresja.

Rodzice często nieświadomie zwiększają rywalizację między rodzeństwem. Czynią to choćby gdy cały czas porównują swoje dzieci.

Takie zachowanie wysyła niefortunne przesłanie dzieciom i nastolatkom. Uważają, że muszą sprostać określonym standardom, aby zyskać czułość swoich rodziców. Nie wystarczy, że będą sobą.

Jednocześnie gwałtownie pogarsza się sposób, w jaki dzieci postrzegają same siebie. Budzą się w nich uczucia urazy wobec braci i sióstr, które wydają się dorastać do standardów rodziców.

Podsumowanie

Powszechnie wiadomo, że relacja łącząca rodzeństwo jest złożona, a każdy związek międzyludzki jest wyjątkowy. Istnieją rodzeństwa, które łączy silna, pozytywna więź. Z kolei relacje innych są popsute.

Rodzice muszą wychowywać swoje dzieci w sposób pełen miłości i wsparcia żywionego wobec rodzeństwa. W ten sposób pomogą im nawiązać najbardziej autentyczne i najwspanialsze więzi na całe życie.