Samokontrola u dziecka: jak ją poprawić?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Ana Couñago.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Samokontrola u dziecka odgrywa kluczową rolę w jego właściwym rozwoju. Dlatego też trzeba koniecznie wspomagać dzieci w jej osiąganiu.

W dzisiejszym artykule opiszemy jak rozwija się samokontrola u dziecka oraz przedstawimy trzy techniki, które pomagają ją zwiększyć.

Samokontrola u dzieci to umiejętność właściwego zachowania oraz panowania nad emocjami, uczuciami i myślami. Jednak w pierwszych latach życia, w okresie niemowlęcym, maluchy jeszcze jej nie posiadają. Dlatego też muszą się jej nauczyć, pracować nad nią i ćwiczyć ją wykorzystując w tym celu różne techniki.

Dzięki temu rozwiązaniu dziecko, które znajdzie się w trudnej sytuacji, będzie w stanie przypomnieć sobie kolory świateł drogowych. Każdy kolor wiąże się z określony działaniem:

• Czerwone: Zatrzymaj się, weź głęboki oddech i postaraj się uspokoić.
• Żółte: Pomyśl o alternatywnych zachowaniach.
• Zielone: Podejmij działanie i wybierz najlepsze zachowanie.

Sama widzisz, że cały proces jest bardzo prosty, a maluchy nie będą miały problemu z przestrzeganiem wyżej wymienionych reguł. Stosowanie tej techniki sprawi, że dziecko nauczy się rozpoznawać uczucia, które pojawiają się przed impulsywnym zachowaniem i będzie w stanie się uspokoić.

Dzięki temu uda mu się rozwiązywać konflikty w satysfakcjonujący sposób i zachowywać się we właściwy sposób w każdej sytuacji.

Aby upewnić się, że dziecko rozumie technikę, możesz zagrać z nim w grę, która stanowi dodatkowe wzmocnienie. Odgrywaj i omawiaj różne potencjalne sytuacje, w których maluch może potrzebować wykorzystać technikę Spotlight i zobacz, jak by się zachował.

Rozpoznawanie tego, co dobre i tego, co złe

Wykonując to ćwiczenie dziecko pracuje nad regulowaniem własnego zachowania bazując na pozyskanej wiedzy odnośnie tego, jakie zachowania są akceptowalne, a jakie nie są uznawane za odpowiednie. Aby je przeprowadzić, dziecko powinno przyjrzeć się serii piktogramów, które przedstawiają różne zachowania, zarówno te dobre, jak i te złe.

Następnie maluch musi spróbować opisać znaczenie każdego z piktogramów, który obejrzało. Możesz mu pomóc, jeżeli ma problem z jego zinterpretowaniem. Poza tym na sam koniec możesz poprosić dziecko, aby podzieliło piktogramy (lub zachowania) na następujące grupy :

• Na zielonym kawałku kartonu należy umieścić zachowania, które dziecko uważa za właściwe.
• Na czerwonym kawałku kartonu należy umieścić zachowania, które dziecko uznaje za niewłaściwe.

Ćwiczenie Jeżeli… to…

Ćwiczenie Jeżeli… to… zwiększa samokontrolę u dziecka pomagając mu zastanowić się nad jego własnym zachowaniem. Maluch ma szansę zastanowić się nad tym, co by zrobił, gdyby znalazł się w danej hipotetycznej sytuacji.

Na początku ćwiczenia dziecko otrzymuje kartkę papieru, na której znajduje się tabela z dwoma kolumnami. Na górze pierwszej z kolumn umieszczono słowo “jeżeli”. Z kolei na górze drugiej kolumny umieszczono słowo “to”.

W kolumnie oznaczonej słowem “jeżeli” dziecko powinno umieścić obrazki przedstawiające sytuacje, które:

• Przedstawiają konflikt,
• Są frustrujące,
• Wywołują niepokój i stres,
• Wywołują nudę lub zmęczenie.

Następnie maluch przygląda się serii różnych piktogramów przedstawiających mamę, tatę, nauczyciela oraz działania takie jak oddychanie, mówienie, myślenie, przepraszanie, itp.

Dziecko powinno wybrać te piktogramy, które według niego są konieczne, aby zareagować na daną sytuację. Kiedy dokona już selekcji, kładzie wybrane piktogramy w kolumnie “to”, w kolejności, w której powinno wykonać określone działania.

Przyjmijmy, że w kolumnie “jeżeli” znajduje się obrazek przedstawiający dziecko, które czuje się sfrustrowane, bo nie może poradzić sobie z pracą domową. W kolumnie “to” maluch może umieścić następujące piktogramy: oddychanie, myślenie, poinformowanie nauczyciela. Dzięki temu dziecko nauczy się teoretycznych rozwiązań różnych sytuacji, które  w przyszłości  będzie mogło wykorzystać w praktyce.