Pedagogika Jean-Jaquesa Rousseau

Pedagogika, to nauka która jest rozwijana już od setek lat. W tym artykule poznasz koncepcje J.J. Rousseau, które rozpoczęły wiele pozytywnych zmian w nauce

Napisane i zweryfikowane przez pedagog María Matilde.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej ideom pedagogicznym głoszonym przez francuskiego myśliciela z czasów Oświecenia, czyli Jean-Jaquesa Rousseau. Jego pomysły wywarły istotny wpływ na utworzenie i systematyzację współczesnych systemów edukacyjnych. Czy wiesz, jak jak rozwijała się pedagogika w tamtych czasach oraz jak wpłynęło to na jej dzisiejszą formę?

Pedagogika Jean-Jaquesa Rousseau

Główną ideą pedagogiki Jeana-Jaquesa Rousseau było umieszczenie dzieci i ich potrzeb w centrum uwagi, w ciągu trwania całego procesu edukacyjnego. Swoją teorię pedagogiczną opisał szczegółowo w jednej ze swoich najbardziej uznanych prac, Emile, czyli o Edukacji (1762). Ta książka jest traktatem filozoficznym o naturze i edukacji człowieka od dzieciństwa.

Myśl polityczna, społeczna i filozoficzna Jean-Jaquesa Rousseau

W późniejszych czasach stały się również bardzo ważnym czynnikiem w powstaniu rewolucji francuskiej oraz grały rolę w tworzeniu demokracji w Europie.

W swoim myśleniu polityczno-społecznym Rousseau bronił państwa republikańskiego (a negował rządy autorytarne i monarchię) jako jedynej akceptowalnej formy rządu. Swoje idee polityczne i społeczne ujawnił i opisał w swojej pracy: Umowa społeczna, czyli zasady prawa politycznego (1762).

Rousseau pisał, że w tym kontekście: to lud powinien mieć suwerenność oraz ogólną wolę i prawo stanowienia prawa. Według Rousseau był to sposób na zagwarantowanie dobra wspólnego obywateli, pochodzących ze wszystkich klas społecznych.

Pedagogika Jean-Jaquesa Rousseau- ciąg dalszy

Jean-Jaques Rousseau wniósł duży wkład w pedagogikę, poprzez swoje filozoficzne myślenie w odniesieniu do edukacji – co było oczywiście zgodne z jego filozofią polityczną i społeczną.

Tak więc w Emile, czyli o Edukcji sugeruje naturalną ewolucję dzieci i dorosłych, których wskazuje jako szlachetnych i dobrych z natury. Pisał również o konieczności uczenia i formowania dzieci, aby mogły stawić czoła całemu społeczeństwu, które określa jako skorumpowane.

Według niego to właśnie edukacja dzieci ma szansę poprawić losy całych społeczeństw.

Pedagogika Jean-Jaquesa Rousseau: dobroć człowieka i natury

Pedagogika Rousseau sugeruje i opisuje system edukacyjny, który bierze pod uwagę naturalną ewolucję i rozwój dzieci i człowieka jako sposób przystosowania się do społeczeństwa i ulepszenia go. Ponadto filozof ten radził, aby nauczanie odbywało się w otoczeniu natury i przyrody oraz w stałym kontakcie z nią.

Oparł to twierdzenie na idei dobroci zarówno człowieka, jak i na pozytywnym wpływie natury.

Rousseau zaproponował edukację podzieloną na okresy. Pierwszy etap  charakteryzował się głównie wychowaniem fizycznym i aktywnością na świeżym powietrzu, który mógł trwać do 4 roku życia. Następnie, w wieku od 2 do 12 lat, zaproponował edukację ukierunkowaną na rozwój zmysłów zewnętrznych i artystyczną.

Następnie, dzieci w wieku od 12 do 15 lat miały uczestniczyć w edukacji bardziej nastawionej na wiedzę – czysto intelektualnej. I na koniec młodzież, która skończyła 15 do 18 lat – uczona była wychowania moralnego i etyki.

Podstawowe filary pedagogiki Jeana-Jaquesa Rousseau

• 

  Obrona edukacji uwzględniającej wrażliwą i delikatną naturę dzieci i specyfikę ich wieku.
• Edukacja musi zapewniać dzieciom rozwój za pomocą pobudzania wszystkich zmysłów. Co więcej, wiedza powinna wynikać z indywidualnego doświadczenia z naturą, przedmiotami i ludźmi, którzy otaczają dziecko.
• Obrona wolności człowieka. Oznacza to sprzeciw wobec wszelkiego rodzaju edukacji, która jest sztywna, surowa lub oparta na karach i zbyt wysokich wymaganiach.
• Wprowadzenie dydaktyki wychowawczej, polegającej na rozwijaniu samodzielności dzieci oraz zdolności do obserwacji i rozumienia otoczenia. Ponadto, ważne jest poddanie się prawom natury. To samo dotyczy relacji międzyludzkich.
• Nauczyciele muszą przestrzegać zasady „unikanie niepotrzebnej interwencji”. Innymi słowy, powinni „robić wiele, nie robiąc nic”. Oznacza to, że rolą nauczyciela jest pełnienie funkcji przewodnika w procesie nauczania-uczenia się, a nie wykonywanie zadań za dziecko i podawanie gotowych rozwiązań i odpowiedzi.
• Nauczanie różnych rodzajów zawodów, zarówno rzemieślniczych, jak i rolniczych, jako sposób uczenia się zawodów i przydatnych umiejętności. W ten sposób człowiek może zarobić na życie i strzec swojej wolności.
• Gdy dzieci osiągną wiek 16 lat, muszą wrócić do społeczeństwa. Wykształcenie moralne musi przygotować ich do dobrych uczynków.
• Przy czym ich edukacja moralna powinna opierać się na dobrych uczuciach, dobrej ocenie i dobrej woli.
• Rousseau sugeruje także potrzebę zapewnienia edukacji seksualnej u młodzieży po 16 lub 17 roku życia. Ponadto sugeruje unikanie nadmiernego mówienia o religii w dzieciństwie. Uważał, że dzieci będą stopniowo zdobywać wiedzę na ten temat samodzielnie. Ponadto Rousseau promował religię serca, a nie religię opartą na prawdach  i zakazach religijnych.

Pedagogika i dziedzictwo Jeana-Jaquesa Rousseau

Aktywne nauczanie w otoczeniu przyrody, uwzględnianie interesów i specyfiki psychiki dzieci oraz obrona wolności słowa i wypowiedzi… Oto podstawowe założenia tego francuskiego myśliciela.

Rozważał on formację i edukację dzieci tak, aby wyrosły na dobrych ludzi oraz podkreślał potrzebę czynienia dobrych uczynków, abyśmy mogli żyć w społeczeństwie dążącym do ulepszenia.

W ten sposób prezentują się niektóre z głównych pomysłów edukacyjnych i filozoficznych, które rozwinął J.J. Rousseau.

Podobnie jak wkład filozoficzny innych myślicieli edukacyjnych, koncepcje pedagogiczne Rousseau oznaczały wielki postęp i zmiany w jego czasach. Jego najbardziej postępowe pomysły dały podwaliny do rozwoju  bardziej demokratycznej i powszechnej edukacji, skupionej na rzeczywistych potrzebach dzieci i młodzieży.