Agresywne dziecko - jak skutecznie je poskromić?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 03 czerwca, 2018

Czy agresywne dziecko można skutecznie poskromić? Jak sobie radzić z dzieckiem, które bije czy gryzie? Takie pytania często nasuwają się rodzicom, którzy wychowują agresywne dziecko.

Agresywne dziecko – powszechny problem

Przede wszystkim należy sobie uświadomić, że agresja jest w pewnym wieku naturalnym zjawiskiem. Dotyczy to bardzo małych dzieci, które dopiero zaczynają uczyć się funkcjonowania w społeczeństwie. Taki rodzaj agresji jest w pewnym sensie instrumentalny. Przyczyną jest często chęć zdobycia przez dziecko jakiegoś przedmiotu.

Przykładowo: jeśli dziecko chce bawić się zabawką, którą akurat w tym momencie bawi się inne dziecko, może je popchnąć, uderzyć czy nawet ugryźć po to tylko, aby tę upragnioną zabawkę dostać. Nie jest jego celem zadanie bólu innemu dziecku, czy zrobienie mu przykrości. Jedynym jego celem jest tylko i wyłącznie zdobycie zabawki.

Małe dzieci nie umieją jeszcze w pełni posługiwać się językiem. To, a także fakt, że w tak wczesnym wieku dzieci są jeszcze skupione jedynie na sobie, sprawia, że nie potrafią brać pod uwagę potrzeb innych. Przechodzą wtedy tzw. fazę egocentryczną.

Próbują wówczas różnych mechanizmów, aby dostać to czego chcą lub aby uzewnętrznić swoje uczucia. Niektóre z tych mechanizmów nie są akceptowalne przez społeczeństwo. Jednak skoro dzieci nie znają innych sposobów wykorzystują to co potrafią, czyli biją czy gryzą.

Dlatego należy im pomóc i pokazać właściwe zachowanie. Rodzice muszą być świadomi tego jak traktować takie agresywne dziecko. Mając odpowiednie nastawienie będą umieli oduczyć agresywne dziecko niepożądanych zachowań. To dzięki właściwej postawie dorosłych dziecko nauczy się jak funkcjonować w społeczeństwie i jakich środków używać, żeby zakomunikować swoje potrzeby.

Kilka porad odnośnie tego, jak traktować agresywne dziecko

Po pierwsze należy podjąć działanie od razu jak zobaczymy, że dziecko zachowało się agresywnie. Osoba dorosła, która wówczas sprawuje opiekę, niezależnie czy to mama, tata, niania czy pani przedszkolanka, musi od razu przeprowadzić z dzieckiem rozmowę. Dziecko musi wiedzieć, że rozumiemy sytuację w jakiej się znalazło, ale że sposób jego zachowania był niestosowny.

Po drugie należy pamiętać, że dziecko może jeszcze nie umieć wyrażać swoich uczuć słowami. Mimo to osoba dorosła musi mu jasno zakomunikować, że zachowało się nieodpowiednio. Jest to właściwy moment na pytania takie jak: “Zdenerwowałeś się, prawda?” Wówczas dziecko czuje się zrozumiane przez dorosłego. Jednak nie zmienia to faktu, że musi ponieść konsekwencje.

Dorosły musi wyraźnie powiedzieć agresywnemu dziecku: “Nie można nikogo bić ani gryźć, bo robi się wtedy krzywdę drugiej osobie”.

Konsekwencje

Jak tylko dziecko się uspokoi trzeba mu wytłumaczyć, że jego agresywne zachowanie pociąga za sobą konsekwencję. Konieczne będzie przeproszenie pokrzywdzonej osoby. Należy wówczas dziecku powiedzieć coś w rodzaju: “Rozumiem, że czujesz się źle, ponieważ Twój kolega nie dał Ci zabawki, którą chciałeś dostać. Ale pod żadnym pozorem nie można nikogo bić ani gryźć. Musisz teraz go przeprosić”.

Odpowiednie nauki we właściwym czasie

• Bardzo ważnym elementem wychowania jest pokazanie dziecku innych, możliwych sposobów wyrażenia swoich potrzeb. Nie można nigdy o tym elemencie zapominać. Można powiedzieć: “Kiedy chcesz coś dostać musisz o to grzecznie poprosić”. Agresywne dziecko musi zrozumieć, że są inne metody na zdobycie tego co chce uzyskać. Musi też poznać inne sposoby wyrażania złości.
• Wyciąganie konsekwencji z agresywnego zachowanie jest również odpowiednim momentem na uczenie dziecka cierpliwości i umiejętności czekania na swoją kolej. Jest to dobry czas, żeby mu powiedzieć: “Jeśli zabawka, którą chcesz się pobawić jest akurat w rączkach innego dziecka, poczekaj aż ono przestanie się nią bawić. Dopiero wtedy możesz ją wziąć”.

Czego nie robić?

• Kiedy interweniujesz w sytuacji, gdy dziecko było agresywne bardzo ważne jest, żebyś kontrolowała swoje własne emocje. Oznacza to, że nie powinnaś ani krzyczeć na dziecko, ani okazywać mu swojej złość. Ponieważ, jeśli dorosły zachowuje się agresywnie uczy dziecko zachowywania się w ten sposób.
• Życie toczy się dziś bardzo szybko i wszyscy żyją w biegu. Wielu rodziców nie ma czasu na pouczanie dzieci i odpuszcza im agresywne zachowania. Nie mają też czasu na wyciąganie konsekwencji. Żeby szybko uspokoić dziecko, często dają mu to czego ono żąda. W ten sposób pozwalają sobą manipulować. Jest to bardzo poważny błąd wychowawczy.

Dziecko uczy się w ten sposób, że dzięki agresywnemu zachowaniu udaje mu się zdobyć to czego chce. Pod żadnym pozorem nie można się poddawać w takich sytuacjach. Nie można spełniać wszystkich dziecięcych zachcianek. Tylko czas i poświęcenie są właściwymi narzędziami pozwalającymi na zapewnienie odpowiedniej dyscypliny i edukacji dzieci.

Wychowanie emocjonalne

Do właściwego rozwoju emocjonalnego dziecka potrzebny jest wzór, z którego będzie ono czerpać przykład. Istotne jest także, aby interweniować w trudnych dla dziecka sytuacjach. Dzięki temu rozwinie w sobie ono właściwy poziom inteligencji emocjonalnej. Emocjonalnie zrównoważone środowisko domowe, w którym dziecko się wychowuje, jest tutaj podstawą.

Dziecko uczy się, patrząc na innych. Rodzina jest dla niego zawsze pierwszym i najważniejszym wzorcem. Szkoła jest drugim miejscem, w którym dziecko spędza najwięcej czasu. Dlatego rodzice mają prawo domagać się, aby w szkole panował przyjazny i nie agresywny klimat.

Rozwijanie w agresywnym dziecku inteligencji emocjonalnej pozwoli mu łatwiej przejść ten trudny okres. Dzięki temu będzie umiało łatwiej dostosować się do otoczenia, lepiej zrozumie własne uczucia, a także uczucia innych. Będzie potrafiło lepiej kontrolować swoje zachowania. A to w ogromnej mierze ułatwi mu integrację ze społeczeństwem.