Stereotypy i uprzedzenia dotyczące nastolatków

Napisane i zweryfikowane przez pedagog społeczny Natalia Cobos Serrano.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Stereotypy i uprzedzenia dotyczące nastolatków to ogromny czynnik ryzyka, który wywiera wpływ na formowanie się tożsamości dziecka. To niepokojące, ponieważ to jedna z najważniejszych kwestii w trakcie etapu rozwoju.

Stereotypy i uprzedzenia dotyczące nastolatków pojawiają się bardzo często. Dlatego też stanowią niebezpieczny czynnik ryzyka.

Zrozumienie naszego społeczeństwa i kontekstu, w jakim się znajdujemy, bywa trudne. Właśnie dlatego ludzie wytwarzają serię stereotypów i uprzedzeń, które pomagają wyjaśnić i ułatwić naszą rzeczywistość społeczną.

W rzeczywistości, jak twierdzi psycholog Gordon Allport, stereotypy to przesadzone wierzenia, które mają za zadanie usprawiedliwiać i racjonalizować zachowania. Zaliczamy do tego usprawiedliwianie i racjonalizowanie działań skierowanych przeciwko ludziom i grupom społecznym.

Z kolei uprzedzenia to nastawienia, które są tworzone na bazie stereotypowych wyobrażeń. Innymi słowy, to oceny charakteru, które nie mają żadnych podstaw, zazwyczaj negatywne, i pochodzące ze stereotypów.

Uprzedzenia to negatywna i uwłaczająca ocena danej osoby, która należy do określonej grupy. Mogą również oczywiście być skierowane wobec całej grupy. Tym samym uprzedzenia stanowią manifestację negatywnych predyspozycji emocjonalnych bazujących na stereotypowych wierzeniach i negatywnych cechach.

Dyskryminacja

Nie sposób mówić o stereotypach i uprzedzeniach nie wspominając o dyskryminacji. Dyskryminacja to zachowanie społeczne skierowane przeciwko traktowanej stereotypowo grupy lub osoby. Takie zachowanie staje się z czasem stabilne, a nawet akceptowane kulturalnie.

John Dovidio, profesor psychologii i socjologii na Uniwersytecie w Delaware, stworzył jedną z definicji dyskryminacji. Według niego dyskryminacja to negatywne zachowanie skierowane przeciwko członkom grupy innej niż nasza, wobec której istnieją uprzedzenia.

Motywy dyskryminacji mogą być zróżnicowane. Jednostki mogą dyskryminować ze względy na pochodzenie etniczne, orientację seksualną, ideologię polityczną, płeć, itp.

Na przykład w liceum nastolatkowie mogą doświadczyć dyskryminacji tylko dlatego, że pochodzą z obszaru wiejskiego a nie miejskiego, jak większość ich kolegów z klasy.

Jaki mamy obraz nastolatków?

Nastolatkowie to grupa wiekowa, odnośnie której również krąży seria stereotypów. Takie stereotypy biorą się ze zniekształconych wspomnień osób dorosłych o ich własnej młodości. Mogą również wynikać z licznych książek i filmów, które promują określoną wizję nastolatków.

Badania przeprowadzone przez pedagogów i psychologów Hoffmana, Parisa i Halla rzucają na ten temat odrobinę światła. Ich odkrycia pokazują, że istnieją trzy największe mity dotyczące nastolatków.

1. Jeden z najważniejszych wskaźników fazy nastoletniej to duża niestabilność emocjonalna: Jednak tych trzech naukowców udowodniło, że mimo zmian hormonalnych i biologicznych, poziom niestabilności, który pojawia się w okresie nastoletnim, jest podobny do tego z innych etapów rozwoju.
2. Zaburzenia, które pojawiają się na tym etapie życia, trwają jedynie tak długo jak ten etap i zanikają w dorosłości: Według Hoffmana, Parisa i Halla niektóre fobie i zachowania, takie jak uzależnienie od narkotyków, mogą pojawić się w okresie dorosłym. Jednak jeżeli pojawią się u nastolatków, to z dużą pewnością będą trwały również po wejściu w dorosłość.
3. Wiek nastoletni to okres konfliktów z rodzicami lub ogólnie rzecz biorąc z dorosłymi, które wynikają z konfliktu międzypokoleniowego: Według badaczy nastolatkowie i ich rodzice zazwyczaj zgadzają się co do kluczowych aspektów. Co więcej, większość nastolatków chce zachować ze swoimi rodzicami pełną czułości i miłości relację.

Jak stereotypy i uprzedzenia dotyczące nastolatków na nich wpływają?

Stereotypy i uprzedzenia dotyczące nastolatków są niezwykle niebezpieczne. Stanowią zagrożenie dla głównego zadania tego etapu rozwoju: kształtowania własnej tożsamości.

Wykorzystywanie stereotypów i uprzedzeń w znieważający sposób może prowadzić do społecznego szufladkowania. Jeżeli nastolatkowie będą stale słyszeli negatywne komentarze i opinie ze swojego środowiska o sobie samych, rezultaty mogą być dewastujące. Nastolatkowie mogą uznać, że takie stwierdzenia są prawdziwe i zaczną postępować zgodnie z nimi.

Tacy nastolatkowie, którzy ciągle słyszą, że są nieodpowiedzialni lub leniwi, zapewne zaczną wierzyć, że rzeczywiście tak jest. W rezultacie dopasują swoje zachowania i oczekiwania odnośnie siebie samych do niższych standardów.

Na przykład mogą zaakceptować dostawanie złych ocen i nie aspirować do ciężkiej pracy i odpowiedzialności w szkole lub w innych obszarach życia.

Konsekwencje wpływu takich stereotypów i uprzedzeń dotyczących nastolatków mogą odgrywać kluczową rolę. Wiążą się z problemami w szkole, nadużywaniem środków uzależniających, niskim poczuciem własnej wartości, itp.

Podsumowując, stereotypy, uprzedzenia, szufladkowanie i ich konsekwencje stanowią poważne ryzyko dla nastolatków. Osoby znajdujące się w trakcie okresu nastoletniego poszukują własnej tożsamości. Tym samym każdy rodzaj oddziaływania społecznego, jaki otrzymują ze swojego otoczenia, będzie przekładał się na tworzoną przez nich tożsamość.