Wzmocnienie pozytywne i negatywne: co je różni?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Ana Couñago.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Wzmocnienie to bardzo przydatna i skuteczna technika modyfikacji zachowania. Sprawdza się zwłaszcza wtedy, gdy jest wykorzystywana do kształcenia najmłodszych. Czytając dzisiejszy artykuł dowiesz się jak z niej skorzystać oraz przekonasz się, co różni wzmocnienie pozytywne i negatywne.

Wzmocnienie to dobra metoda wychowawcza i treningowa, która ma na celu poprawienie zachowania dziecka. Jak sama nazwa wskazuje, ta technika koncentruje się na wzmacnianiu pożądanych zachowań, aby zachęcić dziecko do ich częstszego wykonywania.

To z kolei pomaga zmniejszać częstotliwość występowania złych zachowań. Jednak aby posługiwać się we właściwy sposób tym zasobem psychologiczno-pedagogicznym, musisz dowiedzieć się co różni wzmocnienie pozytywne i negatywne.

Ta technika modyfikacji zachowania bazuje na teorii warunkowania instrumentalnego stworzonej przez psychologa Burrhusa Frederica Skinnera.

Według tego autora nasze zachowanie jest determinowane przez konsekwencje, które płyną z naszych działań. Jeśli otrzymujemy za coś nagrodę, mamy tendencję do powtarzania takiego działania. Nie powtarzamy za to działań, które wywołują negatywne konsekwencje.

Co różni wzmocnienie pozytywne i negatywne?

Uczenie asocjacyjne to proces, który polega na stworzeniu związków przyczynowo-skutkowych między zachowaniem a bodźcami. Właśnie dlatego jest niezwykle przydatne w zmienianiu zachowania dzieci i podejmowaniu interwencji tam, gdzie jest to niezbędne.

Jeden ze sposobów na wykorzystanie tego rodzaju uczenia się to stosowanie wzmocnienia pozytywnego i negatywnego. Oto najważniejsze kwestie, które je od siebie odróżniają.

Wzmocnienie pozytywne

Wzmocnienie pozytywne koncentruje się na dawaniu jakiejś formy nagrody tuż po zachowaniu się we właściwy sposób. Oznacza to, że kiedy dziecko zachowuje się dobrze, warto od razu je nagrodzić. To zwiększy prawdopodobieństwo powtórzenia takiego zachowania w przyszłości.

Do niektórych z nagród wykorzystywanych w roli wzmocnienia pozytywnego zaliczamy:

• Pochwały i komplementy.
• Przytulanie.
• Pocałunki.
• Głaskanie.
• Poświęcanie uwagi.
• Naklejki.
• Znaczki.
• Uzyskiwanie określonych przywilejów.
• Uznanie i pozytywne komentarze.
• Smakołyki.
• Wycieczki, wyjazdy lub specjalne zajęcia.
• Zyskiwanie punktów potrzebnych do zdobycia namacalnej nagrody, na przykład zabawki.

Wzmocnienie negatywne

Wzmocnienie negatywne polega na usunięciu nieprzyjemnego bodźca, aby zwiększyć prawdopodobieństwo wykonywania przez dziecko pożądanych działań. Dlatego też, podobnie jak w przypadku wzmocnienia pozytywnego, należy zastosować je od razu, tuż po tym jak dziecko zachowa się we właściwy sposób.

Do negatywnych bodźców, które zazwyczaj wykorzystuje się w roli wzmocnienia negatywnego związanego z ich usuwaniem lub zmniejszeniem zaliczamy:

• Jasne światła.
• Głośne dźwięki.
• Krytykę.
• Kary.
• Dawanie reprymendy.

Zalety płynące z wykorzystywania wzmocnienia pozytywnego i negatywnego

Zarówno wzmocnienie pozytywne, jak i negatywne, są bardzo skuteczne i wpływają korzystnie na rozwój dziecka, ponieważ takie metody nauczania koncentrują się na stymulowaniu i wspieraniu dobrych nawyków. To z kolei usuwa potrzebę karania złego zachowania.

Dzięki temu, że wspierasz pożądane zachowania, nie dopuszczasz do pojawienia się tych niechcianych. W ten sposób dziecko uczy się, że poprzez dobre zachowanie będzie w stanie osiągnąć osobistą satysfakcję.

Poza tym wykorzystywanie wzmocnień wiąże się również z następującymi korzyściami dla dziecka:

• Zwiększa jego motywację, aby robić to, co należy.
• Poprawia jego poczucie własnej wartości oraz postrzeganie samego siebie.
• Zachęca do pozytywnej komunikacji.
• Wspiera nawiązywanie zdrowych i zrównoważonych związków społecznych.
• Zachęca do otwartości.
• Podkreśla znaczenie wkładania wysiłku w robienie tego, co dobre.

Jednak aby tak się stało, musisz wziąć pod uwagę fakt, że gdy będziesz stosować wzmocnienie, bez względu na to, czy będzie ono pozytywne, czy negatywne, kluczową rolę będzie odgrywało wytłumaczenie przyczyny, która sprawiła, że dziecko zostało nagrodzone.

Innymi słowy, dziecko musi zrozumieć jakie działania lub zachowania sprawiły, że otrzymało nagrodę. Dzięki temu Twoja pociecha zrozumie i przyswoi związek przyczynowo-skutkowy, który pojawia się w każdej sytuacji.