Rozwój łożyska: główne struktury i funkcje
Łożysko to niezbędny organ, który umożliwia właściwy rozwój płodu. Dowiedz się jak wygląda rozwój łożyska, jego struktury oraz funkcje.
Poznaj różne struktury, funkcje i rozwój łożyska, które stanowi nieodzowny organ umożliwiający rozwój płodu w trakcie ciąży.
Ten organ, który pojawia się dopiero gdy kobieta zachodzi w ciążę, umożliwia dostarczanie płodowi składników odżywczych i jego dotlenianie. Łożysko pozwala również płodowi usuwać odpady. Dzięki temu zapewnia właściwy rozwój i dobry stan płodu.
Rozwój łożyska
Rozwój łożyska przechodzi przez różne fazy podczas ciąży. Rozpoczyna się już w piątym dniu po zapłodnieniu, na etapie rozwoju przed zagnieżdżeniem, i kontynuuje aż do końca ciąży. W organie tym zachodzą zmiany aż do samego zakończenia ciąży.
Jakie struktury są obecne w łożysku?
Łożysko tworzy się z dwóch rodzajów tkanek: macierzystych i płodowych. Do tkanek płodowych zaliczamy kosmówkę, zaś w tkankach matczynych znajduje się najbardziej zewnętrzna część macicznego endometrium.
Worek owodniowy, w którym rozwija się płód, składa się z dwóch błon, które są ze sobą złączone. Błona owodniowa styka się z płynem owodniowym i płodem. Błona kosmówkowa to najbardziej zewnętrzna błona, stykająca się z tkankami matki. Kiedy worek owodniowy pęka (i kobiecie odchodzą wody), te błony się rozrywają, a płyn owodniowy wycieka.
Matczyna część worka owodniowego zawiera kosmek kosmówki. To struktury, które stykają się z endometrium matki, umożliwiając krążenie krwi między matką a jej rozwijającym się dzieckiem.
Pępowina, która składa się z dwóch tętnic i żyły, łączy płód z matczyną częścią łożyska. W przeciwieństwie do krążenia u dorosłej osoby, w krążeniu pępowinowym to właśnie tętnice transportują nienatlenioną krew od płodu do łożyska. Z kolei żyła odpowiada za transportowanie natlenionej krwi i krwi pełnej składników odżywczych do płodu.
Ogólnie rzecz biorąc, łożysko znajduje się w dnie macicy (u góry macicy matki). Jednak czasami może umiejscawiać się w innych punktach.
Funkcje łożyska
Łożysko pełni wiele funkcji, które odgrywają kluczową rolę we właściwym rozwoju płodu:
- Umożliwia wymianę gazów oraz składników odżywczych między matką a płodem.
- Produkuje hormony: gonadotropinę kosmówkową, progesteron i prolaktynę łożyskową.
- Łożysko chroni płód przed odpowiedzią immunologiczną organizmu matki, nie dopuszczając do tego, aby jej organizm odrzucił płód uznając go za ciało obce.
Każdy z wspomnianych wyżej hormonów odgrywa określoną rolę:
- Gonadotropina kosmówkowa zapewnia prawidłowe działanie ciałka żółtego. Ciałko żółte odpowiada za produkcję progesteronu i innych hormonów, póki łożysko nie stanie się w pełni funkcjonalne. To hormon, który jest wykrywany przez testy ciążowe.
- Ciałko żółte uwalnia progesteron aż do drugiego miesiąca ciąży. W tym momencie łożysko przejmuje to zadanie. Progesteron odpowiada za syntezę kortykosteroidów płodu i bierze udział w tworzeniu komórek doczesnych w macicy. Odgrywają one kluczową rolę w dostarczaniu składników odżywczych do płodu.
- Prolaktyna łożyskowa stymuluje rozwój i wydzielanie gruczołów sutkowych. Poza tym pobudza również rozwój organów płodu i wagi łożyska.
Najważniejszą rolę odgrywa funkcja ochronna, którą pełni łożysko. Embrion to ciało obce i zawiera białka (syntezowane z genów ojca), które nie są znane przez układ odpornościowy matki. Dlatego też jej ciało mogłoby odrzucić płód w wyniku odpowiedzi układu immunologicznego.
Produkcja czynników immunosupresyjnych i immunomodulujących we wczesnej fazie ciąży przez łożysko chroni przed odrzuceniem płodu.
Zmiany zachodzące w łożysku
Nieprawidłowości związane z rozmiarem
Łożysko zazwyczaj waży średnio około 0,68 kg. Powiększenie łożyska odnosi się do nienaturalnie dużego łożyska (większego niż 1/6 rozmiaru płodu). Łożyska mogą być również nieprawidłowo małe.
Nieprawidłowości morfologiczne
Normalne łożyska mają kształt okrągłego dysku. Jednak mogą pojawiać się również różne odmiany kształtów, takie jak:
- Podwójne łożysko. Łożysko jest podzielone na jeden lub więcej płatów.
- Łożysko dodatkowe. W tym przypadku jeden lub więcej płatów, które istnieją oddzielnie od dysku łożyska i są połączone systemem naczyń.
- Łożysko rzekome. Ten przypadek jest podobny do łożyska dodatkowego, jednak nie występują połączenia naczyniowe.
- Oraz łożysko okolne. W tym przypadku pojawia się wgłębienie na środku łożyska, od strony płodu, które otacza białawy pierścień. Ten pierścień to fałda między dwoma błonami.
Nieprawidłowości w przenikaniu moczu
Do nieprawidłowego wrośnięcia łożyska dochodzi w endometrium (nazywanym w trakcie ciąży doczesną). Istnieje kilka odmian takich nieprawidłowości, które prowadzą do rozwoju różnych rodzajów łożyska.
- Łożysko przyrośnięte. Kosmek przylega do mięśniówki macicy (mięśnia macicy). Dotyka mięśnia, ale w niego nie wnika.
- Łożysko wrośnięte. W tym przypadku kosmek przenika mięśniówkę macicy.
- W przypadku łożyska przerastającego kosmek przenika przez mięśniówkę macicy i dociera do błony otrzewnowej. Może nawet przenikać jamę brzuszną i przedostawać się do pobliskich organów.
Nieprawidłowości w procesie implantacji
Łożysko przodujące
Łożysko przodujące pojawia się, gdy łożysko zakrywa otwór szyjki macicy u matki. Może nawet zablokować wewnętrzny otwór szyjki macicy, zagrażając porodowi przez pochwę. Istnieją różne stopnie łożyska przodującego:
- Niewielkie (stopień 1): Jedynie niewielka część łożyska rozciąga się do dolnej części macicy.
- Marginalne (stopień 2): Łożysko dosięga szyjki macicy, ale nie zakrywa jej.
- Znaczące (stopień 3): Łożysko zakrywa szyjkę macicy, ale tylko częściowo.
- Znaczące (stopień 4): Łożysko zakrywa w całości szyjkę macicy. To najbardziej zaawansowany rodzaj łożyska przodującego.
Nieprawidłowości związane z guzami
Poniższe nieprawidłowości związane z guzami występują niezwykle rzadko, ale mogą się pojawiać.
- Zaśniad groniasty. Polega na pojawieniu się masy umieszczonej w łożysku. Guz jest nieinwazyjny, neoplastyczny i niezłośliwy. Masa rozwija się po zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki jajkowej i zazwyczaj gdy nie ma płodu. Kiedy pojawia się ta zmiana, występują zazwyczaj wysokie poziomu hormonu B-HCG we krwi matki.
- Schorzenia rozrostowe trofoblastu. Takie zmiany zdarzają się dość rzadko, ale są bardzo agresywne i poważne. Mogą być to guzy złośliwe lub łagodne, które powstają z łożyska.
Nieprawidłowości naczyniowe
Niewystarczające łożysko może pojawić się, gdy łożysko nie wypełnia swoich zadań w wystarczający sposób. Może do tego dochodzić z powodu starzenia się czy naruszenia łożyska, jak i innych czynników.
Końcowe uwagi dotyczące rozwoju łożyska
Jeżeli masz taką możliwość, poproś swojego ginekologa lub położną, która towarzyszy Ci przy porodzie, aby pokazali Ci Twoje łożysko. To niesamowity organ, który umożliwia prawidłowy rozwój dziecka. Jego wartość jest nieoceniona!
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Apaza Valencia John. (2014). Desarrollo placentario temprano: aspectos fisiopatológicos. Rev. peru. ginecol. obstet. 2014: 60( 2 ): 131-140. Disponible en: http://www.scielo.org.pe/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S2304-51322014000200006&lng=es
- Roa Ignacio, Smok S Carolina, Prieto G Ruth. (2012). Placenta: Compared Anatomy and Histology. Int. J. Morphol. 2012: 30( 4 ): 1490-1496. Disponible en: https://scielo.conicyt.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0717-95022012000400036&lng=es
- Espinilla Sanz, B., Tomé Blanco, E., Sadornil Vicario, M., Albillos Alonso, L. (2016). Alteraciones de la placenta. Manual de obstetricia para matronas. 2nd ed. Valladolid: DIFÁCIL; 2016. 185-188.
