Dlaczego nastolatki nie są rannymi ptaszkami?
Wszyscy znamy osoby, które same wstają wcześnie i czują się dobrze. Jednocześnie innym ludziom w godzinach porannych jest bardzo trudno wstać z łóżka… potrzebują czasu, aby się obudzić. Są też nastolatki, które są typowymi rannymi ptaszkami, a także inne, którzy są typowymi sowami.
Te różnice mają związek z naszym chronotypem i nie dotyczą tylko dorosłych. Każdy typ ma swoje odrębne cechy i potrzeby. Biorąc pod uwagę, że nasze nastolatki są wciąż młode i to my wciąż ponosimy za nie odpowiedzialność, często uważamy za ich obowiązek przestrzeganie ścisłych harmonogramów.
Nastolatki muszą na przykład wykonywać określoną codzienną rutynę, a my często uważamy ich za leniwych, jeśli nie są w stanie spełnić tych wymagań. Nie jest to jednak do końca ich wina. W rzeczywistości część tego, co się dzieje, ma związek z czynnikami biologicznymi, które są poza ich kontrolą.
Nastolatki i ich chronotypy. Nocne marki kontra ranne ptaszki
Chronotyp to predyspozycja każdej osoby do doświadczania wzlotów i upadków poziomów aktywności w określonych godzinach dnia. Opiera się to na synchronizacji ich rytmu dobowego, czyli fizjologicznego cyklu 24-godzinnego, który reguluje nasze ciała.
Hormon zwany melatoniną kontroluje ten cykl energetyczny. Indukuje on sen, a nasze ciała uwalniają go w ciemności. Dlatego też właśnie wyznacza on momenty, w których czujemy się bardziej rozbudzeni oraz te, w których czujemy się bardziej śpiący. Jednak organizm każdego z nas nie produkuje melatoniny według tego samego harmonogramu.
Chronotyp nastolatków, którzy są rannymi ptaszkami
Nastolatki należące do tej kategorii doświadczają uwalniania melatoniny około północy. Dlatego muszą iść spać wcześnie i budzą się wypoczęci, nawet jeśli jest wcześnie rano.
Ich najbardziej produktywne godziny to poranek, a poziom energii stopniowo spada w ciągu dnia. I wreszcie, gdy nadchodzi noc, czują się zmęczeni i szybko zasypiają. Zgodnie ze swoją naturą muszą spać od około 22:00 do około 6:00.
Chronotyp nastolatków, którzy są nocnymi markami
W tym samym czasie nastolatki, które są nocnymi markami, doświadczają szczytu melatoniny znacznie później, bo około godziny 6 rano. Dlatego też budzą się senne i oszołomione i potrzebują trochę czasu, aby całkowicie się rozbudzić.
Co więcej, ich poziom energii wzrasta w ciągu dnia. W rezultacie osiągają maksymalny poziom wydajności wieczorem lub w nocy. Nic dziwnego, że trudno im wcześnie zasnąć. Z natury osoba z tym chronotypem kładzie się spać około 3 nad ranem i budzi się około 11 rano.
Tylko około 50% populacji należy do jednej z tych skrajnych grup. Druga połowa ma bardziej pośredni chronotyp.
Okres dojrzewania i tendencja do długiego spania
Pomimo naturalnych predyspozycji każdej osoby, nastolatki mają jeszcze większą skłonność do bycia nocnymi markami. Od 12 do 13 roku życia nasze dzieci zaczynają być bardziej aktywne w drugiej połowie dnia. Analogicznie czują się bardziej zmęczone we wczesnych godzinach.
Wszyscy wiemy, że społeczeństwo jest stworzone wokół tych, którzy są rannymi ptaszkami. Plany szkolne zmuszają dzieci do uczęszczania na zajęcia i dobrej formy już we wczesnych godzinach dnia. Jest to sprzeczne z faktem, że wielu nastolatków nie budzi się jednak radośnie jak skowronki, co może objawiać się w następujący sposób:
- Nastolatki budzą się wciąż senne i poirytowane. Muszą jednak działać (i do tego pisać testy lub klasówki) w najmniej optymalnych dla siebie godzinach.
- Nie są w stanie zasnąć w nocy, ponieważ wtedy ich poziom energii jest najwyższy. A jednak następnego dnia muszą wstać wcześnie rano. To powoduje niedobór snu u wielu nastolatków.
Dlatego też nastolatki nadrabiają to w weekend, śpiąc przez długie godziny. To powstrzymuje ich jedna przed ustanowieniem sobie zorganizowanej rutyny i wpływa negatywnie na ich wydajność w ciągu tygodnia.
Wszystkie te sytuacje mają większy wpływ na tych nastolatków, którzy mają chronotyp nocnych marków. Dzieje się tak dlatego, że oferuje im nierówne szanse w porównaniu z rówieśnikami, którzy osiągają lepsze wyniki w ciągu dnia. Ich koledzy z klasy, którzy są porannymi ptaszkami, uczą się i piszą klasówki podczas godzin swojej maksymalnej wydajności.
Ale warunki nie są takie same dla tych, którzy są nocnymi markami.
Rozpoznawaj i szanuj zarówno ranne ptaszki, jak i nocnych marków
Podsumowując, musimy rozpoznać chronotypy naszych dzieci, aby zrozumieć ich potrzeby. Jeśli są one aktywne do późnych godzin nocnych i trudno im obudzić się rano, musimy zrozumieć, że jest to normalny proces w okresie dojrzewania. Co więcej, jeśli powiedzą ci, że lepiej się uczą w nocy, uwierz im. Mogą być po prostu nocnym markiem.
Nie możemy zmienić sztywnych harmonogramów, które narzuca nam społeczeństwo. Dlatego musimy starać się, w miarę możliwości, wykorzystać chwile maksymalnej wydajności, aby być jak najbardziej produktywnym.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Escribano-Barreno, C., & Díaz-Morales, J. F. (2013). Rendimiento académico en adolescentes matutinos y vespertinos. Revista Iberoamericana de Diagnóstico y Evaluación-e Avaliação Psicológica, 2(36), 147-162.
- Henry-Benítez, M., Díaz-Mesa, E., Yelmo-Cruz, S., & Gracia-Marco, R. (2013). El cronotipo como modulador de los niveles séricos diurnos de melatonina. Actas esp. psiquiatr, 41(3), 149-153.
