Wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki

Nastolatek zareaguje na rozwód rodziców inaczej niż niemowlę czy dziecko pięcioletnie. Dowiedz się jak wesprzeć dzieci i pomóc im przejść przez okres Twojej separacji z partnerem.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 31 stycznia, 2019

Jeśli Ty i Twój partner planujecie zakończenie związku, powinniście rozważyć wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki. Dzięki temu dowiecie się jak najlepiej wesprzeć dziecko w trudnym dla niego okresie.

Rozwód rodziców w momencie, w którym dziecko wciąż mieszka z nimi i dorasta jest coraz częstszym zjawiskiem. Tysiące dzieci i nastolatków doświadczają go codziennie.

Separacja lub rozwód rodziców wiążą się z oczywiście z emocjonalnymi, towarzyskimi i finansowymi konsekwencjami dla nich samych, ale należy jednocześnie wziąć pod uwagę wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki.One również cierpią z powodu nagłych i trudnych zmian w rodzinie. Jak można im pomóc?

Wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki zależy od ich wieku

Najważniejsze jest to, by pamiętać że część zachowań dziecka będzie nie tyle wynikiem rozwodu rodziców co jego wieku i charakteru. Nie wszystkie reakcje będą bezpośrednio związane z rozwodem. Nie myśl więc, że wszystko co dzieje się w obszarze emocji dzieci jest winą Waszej separacji.

Z drugiej strony, nie należy też zakładać, że problemy dziecka miną same z czasem. Musisz wiedzieć jak zadbać o dziecko i jego samopoczucie. Ustal odpowiednie granice, dostosowane do wieku syna czy córki.

To prawda, że dzieci będą cierpiały z powodu rozejścia się rodziców niezależnie od tego w jakim są wieku. Ale też wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki oraz to jak najmłodsi domownicy poradzą sobie z tymi zmianami zależne są od wieku.

Eksperci zajmujący się psychologią dzieci i młodzieży podzielili ich reakcje na cztery grupy związane z wiekiem. Etapy te to: okres do 1. roku życia, okres od 2. do 3. roku życia, okres od 3. do 5. roku życia oraz okres od 6. do 12. roku życia.

Jeśli zaś chodzi o nastolatki, sprawa wygląda nieco inaczej. Dzieci pomiędzy 13. i 17. rokiem życia nie wykazują znaczących różnic w zakresie zdolności do radzenia sobie z rozwodem rodziców. Ich reakcje wewnątrz tej rozpiętości wieku są podobne i nie zmieniają się co kilka lat, tak jak ma to miejsce w przypadku młodszych dzieci.

Przyjrzyjmy się teraz efektom rozwodu rodziców. Co powinniście wziąć pod uwagę podejmując decyzję o rozstaniu?

Dzieci do 1. roku życia

Dziecko w tym wieku nie jest jeszcze na tyle rozwinięte, by pojąć co dzieje się w rodzinie. A więc nie będzie w stanie zrozumieć, że jego rodzice przechodzą właśnie przez rozwód. Nie zmienia to faktu, że maluszek cierpi i reaguje na sytuację w której się znalazł.

Dzieje się tak dlatego, że niemowlęta są bardzo wrażliwe. Z tego właśnie powodu wyczuwają napięcie, które towarzyszy rodzicom w czasie rozwodu. Maluszki oczywiście cierpią także w wyniku nieobecności rodziców.

Najmłodsze dzieci mogą być zdenerwowane tym co się dzieje. Będą czuły się porzucone i zrobią się płaczliwe. Zmiana nawyków żywieniowych i związanych ze snem może wpłynąć na ich całościowe zdrowie.

Najlepszym sposobem na uniknięcie takich komplikacji jest utrzymanie stałości w życiu dziecka. Postarajcie się, by widywało się z każdym z Was codziennie i aby w domu panowała tak spokojna atmosfera jak to tylko możliwe.

I Ty i Twój były partner powinniście rozmawiać z dzieckiem, śpiewać mu i bawić się z nim najczęściej jak się da. Starajcie się też by zmiany w Waszym życiu nie spowodowały zmian w rytmie dnia dziecka. Utrzymajcie stałe pory jedzenia i kładzenia dziecka spać.

Dzieci od 2. do 3. roku życia

Dziecko w tym wieku będzie już w pełni zdawało sobie sprawę z tego, że rodzice nie mieszkają razem. Nie będzie natomiast w stanie zrozumieć powodów tej sytuacji. To niebezpieczne. Dzieci pomiędzy 2. i 3. rokiem życia wyjątkowo potrzebują poczucia bezpieczeństwa, ochrony i stabilizacji.

Zaspokojenie tych potrzeb będzie szczególnie trudne ze względu na Waszą separację. W efekcie, dziecko będzie odczuwało silny gniew i smutek. Trudno mu będzie poradzić sobie z takimi emocjami.

Na tym etapie rozwoju dziecko zaczyna mówić i chodzić coraz sprawniej. Jednak rozwód rodziców często spowalnia te postępy. Co więcej, w wyniku stresu mogą pojawić się między innymi problemy z nietrzymaniem moczu oraz rozwojem psychomotorycznym.

Najważniejsze jest więc to, byście oboje przypominali dziecku jak najczęściej, że je kochacie. Okazujcie mu miłość i uwagę. Maluch musi wiedzieć, że nie zostanie porzucony kiedy jedno z Was odejdzie.

Zwróćcie też koniecznie uwagę na to, by nie krytykować dziecka jeśli faktycznie wystąpią u niego opóźnienia w rozwoju. Zamiast tego, stwórzcie mu warunki do samodzielności i samokontroli.

Dzieci od 3. do 5. roku życia

To wiek egocentryzmu. Dziecko w takim wieku w naturalny sposób będzie zakładało, że wszystko co dzieje się w rodzinie ma związek z nim. Tak więc jeśli rozwodzisz się z partnerem w momencie, w którym dziecko jest właśnie w takim wieku, może ono pomyśleć że to jego wina. Istnieje duże ryzyko pojawienia się dziecięcej depresji.

Dlatego też koniecznie musicie skorygować błędne wnioski dziecka. Wytłumaczcie mu, że Wasz rozwód absolutnie nie jest jego winą. Przypomnijcie też, że niezależnie od tego co się dzieje między Wami maluch zawsze będzie mógł liczyć na Waszą obecność i pomoc. Zawsze będziecie przecież jego rodzicami.

Dzieci od 6. do 12. roku życia

Ten wiek to dla malucha okres poświęcania uwagi nauce i szkole. Dziecko wie już, że świat nie kręci się wokół niego. Zaczyna zwracać uwagę na to co czuje i rozpoznawać co czują inni.

Z tego powodu pociecha może powstrzymywać się przed okazywaniem emocji nawet jeśli towarzyszy mu silny gniew lub smutek. Strach przed odrzuceniem przez jedno z rodziców sprawi, że dziecko będzie tłumiło emocje. W konsekwencji stanie się odizolowane od otoczenia.

Rozmawiajcie często z nauczycielami. Monitorujcie postępy dziecka w nauce i pilnujcie, by jego wyniki nie pogorszyły się.

Rozmawiajcie też koniecznie z dzieckiem. To trudne, ale musicie mu wyjaśnić że Ty i partner nie będziecie już razem i nie wrócicie do siebie.

Nastolatki

Nastolatki kierują się już nie tyle opinią rodziców, co opinią swoich rówieśników. To może sprawiać, że będą próbowały manipulować Tobą lub innymi aby uzyskać coś dla siebie. Z kolei takie układy mogą powodować trudności jeśli syn lub córka sami są właśnie w związku.

Musicie więc z partnerem dbać o stałą, jasną komunikację i pełną otwartość. Nie próbuj przeciągnąć dziecka na swoją stronę obrażając i krytykując partnera. Bierz pod uwagę opinię nastolatka kiedy podejmujesz różne codzienne decyzje. Włącz dziecko jak najbardziej w życie domu. Przydziel mu obowiązki.

Weź pod uwagę wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki szczególnie wtedy, kiedy Wasze dzieci są w różnym wieku i należą do różnych wymienionych wyżej grup. Poświęć uwagę każdemu z osobna.

Nie zapominajcie, że Wasze dziecko jest Waszym największym skarbem. Dajcie mu to, co najlepsze – jak zawsze. Nie zaniedbuj jego potrzeb. Nie odmawiaj mu też spotkań z Twoim byłym partnerem. Choć wpływ rozwodu rodziców na dzieci i nastolatki jest zazwyczaj negatywny, powinnaś robić wszystko aby go zneutralizować i aby syn czy córka wyrośli na zrównoważoną i pewną siebie osobę, niezależnie od historii rodziny.